مجمع المسائل-ج3-ص76
مالك نمىشود واما موات بالاصل را كه حريم نباشد هر كسى با قصد تملك احياء نمايد مالك مىشود لكن نبايد برخلاف مقررات دولت اسلامى عملى انجام بدهد.
س 18 – اشخاصى از زمينهاى موات داراى چند قطعه با مدرك سند مالكيت مىباشند آسفالت وجدول بندى وانشعاب آب براى هر قطعه وداشتن سند مالكيت براى هر قطعه دليل بر عمران شدن محسوب مىگردد يا خير خواهشمند است نظر مبارك را در ذيل نامه مرقوم فرمائيد.
ج – اگر زمين را براى مسكن مورد حاجت خودش جدول بندى وآسفالت كرده عمليات مزبوره عمران واحياء آن زمين محسوب مىشود ولا اقل نسبت بمقدار حاجت مسكن حق السبق دارد ولى اين عمليات مجوز تصرف وفروش ساير قطعات نمىباشد واگر عمليات فوق الذكر براى زراعت باشد وقناتى هم در آنجا حفر كرده باشد بقدرى كه قابل كشت و زرع باشد احياء محسوب مىشود.
س 19 – روستائى است كه ساختمان آن قديمى ودر زمين موات ساخته شده است ودر سمت جنوب ومغرب وشمال روستا، زمينهاى احياء شده، متعلق بمالكين وكشاورزان بوده وهست ودر سمت مشرق روستا قدرى زمين موات بوده وهست كه طرق جنوب وشمال آن، ملك احياء شده مالكين مىباشد و موقعى كه املاك را در دفتر دولتى ثبت ميكردهاند اين زمين موات مذكور را مالكين مجاور جنوب وشمال به ثبت خود در آورده وتقريبا مدت بيست سال قبل قدرى از اين زمين را مالكين تقسيم نموده وعدهاى سهم خودرا ساختمان نموده وعدهاى فروختهاند، با رعايت معابر مورد نياز مردم ورها كردن آن، حال در مورد سئوالات زير جواب مرقوم فرمائيد: 1 – آيا زمين مورد بحث متعلق بمالكين زمين احياء شده مجاور آن مىباشد يا تعلق بتمام مردم روستا دارد؟ 2 – كسانيكه پس از تقسيم زمين مورد بحث سهم خود را ساختمان نموده ويا فروختهاند آيا مالك زمين ساختمان شده ويا پولى كه بابت فروش زمين گرفتهاند هستند يا نه؟ 3 – قبل از تقسيم اهل روستا، هر كس مىخواست ساختمان بنمايد زمين ساختمان را از