مجمع المسائل-ج1-ص291
بنا كرده بود و از طرفى هم، وزن طلا كم بود، خمس نداده و در سال 63 وزن طلا 710 مثقال شد و قيمت مثقالى 2353 تومان كه اضافه طلا فقط 40 مثقال بوده و خمس آنرا داده و در سال 64 وزن طلا 728 مثقال شد و قيمت مثقالى 1920 تومان كه مبلغ 302 هزار تومان، قيمت، از سال قبل كمتر و طلا از جهت وزن 18 مثقال، اضافه بوده، يعنى يكبار طلا كمتر و قيمت بالا بوده و گاهى عكس آن، آيا اجازه مى‌فرمائيد اصل سرمايه را فعلا وزن طلا قرار دهم چون قيمتتابع سياست دولت و مراعات مصالح مملكت است؟.
ج – در فرض مسأله نظر باين كه در موقع حساب، سرمايه بحسب قيمت ملاحظه مى‌شود و خمس نيز بحسب قيمت از غير سرمايه داده مى‌شود و علاوه، عين سرمايه تبديل بعين ديگرى مى‌شود، بايد سرمايه در موقع حساب بحسب قيمت ملاحظه شود و چنانچه از سال گذشته چيزى اضافه بر قيمت سال سابق دارد خمس اضافى را بايد بدهد گرچه بحسب وزن كمتر باشد و اگر اضافه نشده، چيزى بر ذمه او نيست گر چه بحسب وزن اضافه داشته باشد.
س 10 – بنده از در آمد ساليانه تقريبا يكهزار متر مربع زمين جهت كارگاه و محل كسب و توسعه آن خريدارى نمودم، اكنون سال خمس بنده رسيده است و از طرفى هم زمين مذكور در مسير خيابان واقع شده، و دولت نمى‌گذارد كه در آن تصرف نمايم.
با توجه باين كه ممكن است كل زمين را خيابان بگيرد، يا مقدارى از آن باقى بماند، ولى فعلا اصل زمين موجود است، در اين صورت آيا پول اوليه زمين كه تقريبا چهار صد هزار تومان مى‌باشد بايد الان تخميس شود يا خير؟.
ج – در صورت مفروضه اگر تمام زمين خيابان شد در حكم تلف است و خمس ندارد و اگر چيزى باقى ماند خمس باقيمانده بقيمت فعلى لازم است.
س 11 – شخصى با 25 هزار تومان سرمايه كه خمس آنرا نداده، چند سال معامله نموده و در اين مدت، سرمايه و سود 200 هزار تومان شده، 100 هزار تومان آنرا خرج منزل مسكونى خود نموده و 100 هزار تومان، باقى مانده، چقدر خمس باين شخص واجب است؟.
ج – در فرض مسأله اگر تمام دويست هزار تومان سال بر آن گذشته و بعد