جامع الشتات-ج1-ص311
شده ودشمن مانع شده، از احرامگاه مراجعت كردند و زيارت هم به عمل نيامد، آيا آن اجير، مستحق چقدر است از آن وجه معين؟ جواب: به سبب ممنوع شدن نايب، اجاره بر هم مى‌خورد ونايب، مستحق همانقدر عملى است كه كرده است وباقى را از او استرداد مى‌كنند و طريق آن اين است كه اجرت المثل مجموع عمل را ملاحظه مى‌كنند واجرت المثل اين مقدار عملى كه كرده است هم ملاحظه مى‌كنند و به همان نسبت كه ما بين اجرت المثل قدر عمل با اجرت المثل مجموع عمل است از اجرت مسمى في العقد وضع مى‌كنند وبه او مى‌دهند.
پس هرگاه اجرت المثل عمل نصف اجرت المثل مجموع باشد، نايب مستحق نصف اجرت مسمى خواهد بود وهكذا، پس اين نصف اجرت مسمى را به او مى‌دهند و تتمه را از او پس مى‌گيرند وتعيين اين مقدار، موكول به نظر اهل خبره است واين نه وظيفه ماست و نه تكليف ما، واينها در صورتى است كه استيجار از براى مجموع قطع مسافت واعمال شده باشد يا عرف بلد منصرف به آن شود، چنانكه عرف بلاد ما، مقتضى آن است والا مستحق چيزى نخواهد بود.
433 – سؤال: شخصى به وكالت شخص ديگر، نايب گرفته به مبلغ معينى كه نايب مذكور في هذه السنة المعينه، حج تمتع نيابة عنه به عمل بياورد ونايب مذكور تقصير ننموده از راه بصره با ساير مردم روانه بيت الله الحرام گرديده واز حج ممنوع شده، در وادى عقيق.
آيا از اجرت چقدر مستحق است؟ جواب: به نحوى كه مذكور شد.
434 – سؤال: چه مى‌فرمايند در استطاعت كسى كه پيشه او منحصر به زراعت باشد و املاك او به قدر استطاعت باشد، لكن در مراجعت، مالك شيئى نباشد ومدار گذران ديگر نداشته باشد و به جهت او، كسى هم نباشد؟ جواب: هرگاه در مراجعت امر او منجر به گدايى وسؤال كردن مى‌شود و چيزى به غير از آن ملك ندارد، در اينجا او را امر نمى‌كنيم به فروختن ملك ومستطيع نيست.
و هرگاه منجر به گدايى نمى‌شود، بلكه مى‌تواند كسبى بكند، يا مضاربه يا