معنای هنر شیعی-ج1-ص149
كاروان امام به كربلا و وقايع بعد از شهادت حضرت، همچنين نشان دهنده همدلى عزاداران در سرنوشت امام بود. ايرانيان از اين راه توانستند از شهادت امام حسين علیه السلام و اصحابش درامهاى مذهبى بيافرينند. رويكردى كه هرگز در ميان عربها تحقق پيدا نكرد .[1] اين فرآيند بدون نظارت رسمى
مذهب و دور از اِعمال نظر روحانيت در ميان توده مردم مذهبى كوچه و بازار تكوين يافت. و هرگاه تعزيه از چارچوب مذهبى فاصله مىگرفت، رنجش ناظران آگاه را بر مىانگيخت و تعديل مىشد.
ناصرالدّين شاه با ساختن « تكيه دولت » در تهران، يكى از مجهزترين گروههاى نمايشى را در اجراى نمايش واقعه كربلا بهكار گرفت .[2] و
نقارهخانه دولتى نيز در كار نمايش وارد شد و در اواخر عصر ناصرى تجمل و تفريح نمايش مذهبى بيش از جنبه عزادارى و سوگوارى آن گرديد.
در اين دوره تعزيهگردانى و ساختن تكيهها فراگير شد و همه مردم به ويژه افراد متمكن و تُجّار تكايايى در محلات گوناگونِ شهرهاى دور و نزديك ساختند و اين هنر علىرغم مخالفت برخى علما تا عصر حاضر دوام آورده و در برخى تكاياى شهرها و نيز روستاها در ايام محرّم اجرا مىشود و طرفداران فراوانى دارد و با بسيارى از سنن ايرانى درآميخته است.
نحوه تزيين و آرايش در اوقات برگزارى تعزيه در گذشته در نوع
خود تماشايى بوده است. « كارلاسرنا » در سفرنامه خود چگونگى