معنای هنر شیعی-ج1-ص148
شكل نمايشى به خود گرفت .[1] و همچنان كه روح تراژدى يونانى از زمان
جنگ با ايرانيان رشد يافت، روح تراژدى در ادبيات ايران نيز بر بنياد وقايع كربلا و نبرد اوليا با اشقيا و شهادت مظلومانه امام حسين علیه السلام در يك شكل نمايشى سكنى گُزيد و درامِ مذهبى ايرانيان به صورت تعزيه جلوه كرد.
از دوره قاجار، قالبِ تعزيه ظهور يافت .[2] در عهد حكمرانى آقا
محمدخان قاجار كه سنّت تعزيه و نمايشىكردن وقايع عاشورا گسترش مىيافت، اوّلين حكمِ معروف درباره نمايشهاى مذهبى را ميرزا ابوالقاسم بن حسن گيلانى، مشهور به فاضل قمى ( متوفّاى 1231 ق ) كه از مهمترين رهبران مذهبى و متكلمان و محققان شيعه بود، صادر كرد. وى در افكار آقا محمدخان و فتحعلى شاه نفوذ داشت و مورد احترام بود. او اعلام داشت كه نمايشهاى مذهبى نه تنها شرعى هستند و ممانعتى ندارند، بلكه از بزرگترين آثار مذهبى نيز به شمار مىآيند.
حكمِ ميرزا ابوالقاسم قمى، اندكى بعد در سال 1234 هجرى در رساله دينى او به نام جامع الشّتات انتشار يافت و دوبار تجديد چاپ شد. اكنون پيش از 160 سال از نخستين چاپ آن مىگذرد.
اسباب و وسايلى چون: كجاوه، عَمارى، صندوق، تابوت و نخل و چيزهاى ديگر بعدها به دستههاى عزادارى افزوده شد كه نماد حركت