معنای هنر شیعی-ج1-ص144
تعامل فرهنگ ايرانى ـ شيعى را فراهم مىسازد و بسيارى از سنّتهاى دينى و ايرانى را درهم مىآميزد. اساس تعزيه مىتواند ريشه در مصائب ميترا و سوگِ سياووش در سنّت ايرانى داشته باشد .[1]
بعضى پژوهشگران عناصرى از اساطير بينالنّهرين، آناتولى و مصرى را نيز در شكل دادن آيين نمايش تعزيه مؤثّر دانسته و اسطوره تموز، رَبّ النّوع جوان بينالنّهرينى را يكى از نمونههاى تأثيرگذار بر تعزيه ياد كردهاند .[2] بعضى ديگر مصائبِ مسيح و شخصيتهاى افسانهاى و تاريخى
ديگر در فرهنگ و سنّتهاى هند و اروپايى و سامى را در شكلگيرى اين آيين مؤثّر مىدانند .[3]
مراسم سوگوارى در دوران آل بويه يك هدف خارجى داشت و آن مخالفت با حاكميت و استقرار سنّيان بود. در زمان معزّالدّوله ديلمى ( 334 ـ 356 ق ) مجالس سيّدالشّهدا در دهه اوّل محرّم بر پا شد. ابنكثير مىگويد: در دَهم محرّم اين سال ] 352 هجرى [ معزّالدّوله ( احمدبن بويه ) كه غضب خدا بر او باد، فرمان داد بازارها بسته شود، و زنان جامه پشمينه بر تن كرده بدون حجاب و نقاب صورت، با گيسوان پريشيده به بازارها رفته بر