معنای هنر شیعی-ج1-ص117
در گذشته مناقبخوانى كاربرد عقيدتى ـ سياسى داشت، ولى در اين دوره نيّت بيشترِ شعرا از مناقبگويى، تقرب به دربار و كسبِ صِله و جايزه بود .[1] از مجموعههاى مناقبى اين عصر مىتوان به ساقى كوثر « شاه دلدل
سوار » و « صاحب ذوالفقار » اشاره كرد .[2]
مولانا محمد آملى شيرازى از شعراى معاصر شاه اسماعيل و شاه تهماسب، بابا فغانى شيرازى ( م 925 ق ) و حيرتى تونى ( م961 ق ) از مديحهسرايان معروف عصر صفوى هستند. مديحهسرايى در اين عصر گاهى جنبه خرافى به خود گرفت و حكومت و سياست و عرفان و آزادى و عبادت و ظلم ستيزى پيشوايان معصوم شيعه به فراموشى سپرده شد. از انتظارِ مهدى علیه السلام نيز خبرى نبود.
2مرثيه
مرثيهسرايى در ميان پيروان مذهب شيعه از زمان ائمه معصومين: معمول بود و شعرايى متعهد و مسئول چون كُميتِ اسدى ( 60 ـ 126 ق )، دعبل خزاعى ( 148 ـ 246 ق ) و ديگران از همان زمانها به تشويق ائمه: به اين كار مبادرت مىكردند. امام باقر علیه السلام به امام صادق علیه السلام وصيت كرد: « از مال من فلان مقدار وقف كن براى نوحهسرايان تا دَه سال در منى، زمانى كه حاجيان جمعاند، بر من نوحهسرايى كنند .»[3]