امام علی و علم و هنر-ج1-ص151

دکتر طه حسين در رابطه با يکي از کلمات زيباي امام در پيرامون شناخت حقّ و عدم شخصيّت زدگي مي گويد:

“من پس از وحي و سخن خدا جوابي باشکوه تر و شيواتر از اين جواب نديده و نمي شناسم”.

دکتر زکّي مبارک مي گويد:

“من اعتقاد دارم که مطالعه کتاب نهج البلاغه روح شهامت و مردانگي انسان را تقويت مي کند، زيرا از روح بزرگ و پرتواني صادر شده است که در برابر تمام دشواريها چون شير ايستاده است”. [394] .

گروهي از اصحاب رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم دور هم نشسته و از هر دري سخن مي گفتند گفتگو از حروف الفباء به ميان آمد، همگي به اتفاق آراء بر آن شدند که حرف “الف” بيش از ساير حروف در ترکيب کلمات و جمله بنديها به کار مي رود

در اين هنگام اميرالمؤمنين عليه السلام بپاخاسته و خطبه اي طولاني بدون “الف” ناگهان ايراد فرمود:

“حمدت و عظمت من عظمت منّته، و سبغت نعمته، و سبقت رحمته غضبه، و تمّت کلمته، و نفذت مشيّته، و بلغت قضيّته، حمدته حمد مقر لربوبيّته، متخضع لعبوديته، متنصّل من خطيئة…”

و نيز خطبه اي ديگر بدون نقطه ناگهان ايراد کرد که اوّل آن اين است:

“الحمدللَّه اهل الحمد و مأواه، و له اوکد الحمد واحلاه، و اسرع الحمد و اسراه…” [395] .

و نيز خطبه ديگري از آن حضرت عليه السلام بدون نقطه نقل شده که اوّل آن چنين است:

“الحمدللَّه الملک المحمود، المالک الودود، مصوّر کلّ مولود، و موئل کلّ مطرود…” [396] .

سخنان اميرالمؤمنين عليه السلام چه در نظم يا نثر، در خطابه و موعظه در جنگ و صلح، برتر و بالاتر از قدرت بشري بوده است.

محمد بن يوسف گنجي شافعي در مناقب از معمر بن علي بن ابي عبداللَّه بغدادي به اسناد خود از هشام کلبي و پدرش ابي صالح روايت مي کند که

با جمعي از صحابه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم نشسته بوديم مذاکره در حروف شد سخن در اين بود که حرف “الف” در اکثر کلمات داخل شده و کمتر کلامي گفته مي شود که از “الف” خالي باشد.

در حاليکه ساير حروف چنين نفوذي را ندارند

در اين اثنا اميرالمؤمنين عليه السلام برخاست و اين خطبه را ناگهان ايراد کرد.