امام علی و علم و هنر-ج1-ص149

“سخنان آن حضرت دربردارنده عجايب بلاغت و شگفتي هاي فصاحت و گوهرهاي ادبيّات عرب و مطالب ارزشمندي در رابطه با مسائل ديني و دنيوي است که دين همه از امتيازات، در هيچ کلامي جمع نشده و اينگونه سخنان جامع در هيچ کتابي گرد نيامده است، زيرا امام علي عليه السلام يگانه سرچشمه فصاحت و منشأ و مأخذ بلاغت است که رموز بلاغت از آن بزرگوار آشکار شد، و آئين و راه و رسم فصاحت از او گرفته شده است و هر گوينده سخن پروري از روش او پيروي کرده باشد و هر واعظ بليغي از سخنان آن حضرت کمک و ياري طلبيده است، خود در ميدان سخنوري گُوي سبقت را ربوده است”. [386] .

و همچنين مي گويد:

کانَ اميرالمُؤمِنين عليه السلام مَشرَعُ الفَصاحة و مُورِدِها…

“اميرالمؤمنين علي عليه السلام سرچشمه فصاحت و ريشه و زادگاه بلاغت است، اسرار مستور بلاغت از وجود او ظاهر گشت و قوانين آن از او گرفته شد، هرگوينده سخنوري از او پيروي کرد و هر واعظ سخن شناسي از سخن او مدد گرفت، امّا به او نرسيدند و از او عقب مانده اند، زيرا که بر کلام امام علي عليه السلام نشانه هاي دانش الهي و بوي عطر آگين سخنان رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم موجود است”. [387] .

حسين نائل مرصفي استاد فنّ بلاغت و بيان در دانشکده دارالعلوم مصر، و يکي از مدرّسين دانشگاه الازهر مصر، در شرحي که بر نهج البلاغه نوشته است به تمام معيارها و جاذبه هاي ياد شده در کلمات ابن ابي الحديد اعتراف کرد و افزود که:

“نهج البلاغه کتابي است که خداوند آن را دليل روشني قرار داد تا ثابت کند که علي عليه السلام بهترين شاهد زنده نورانيّت و پرتو بخش قرآن و حکمت و دانش و هدايت و اعجاز و فصاحت آن کتاب آسماني است، آيات و نشانه هاي حکمت ارزنده و قوانين صحيح سياست و پندهاي روشن و دلنشين برهان گويا و استواري که علي عليه السلام در اين کتاب آورد، خود دليل فضيلت ما فوق تصوّر و بهترين آثار يک پيشواي بحقّ است که هيچ يک از حکماي بزرگ و فلاسفه عالي مقام و نوابغ روزگار نظير آنرا نياورده اند”. [388] .

دانشمند مسيحي به نام نُوسيسيان مي گويد:

“اگر امام علي عليه السلام اين خطيب با عظمت و اين گوينده زبر دست امروز در همين عصر ما بر منبر کوفه مي نشست، شما مي ديديد که مسجد کوفه با اين همه وسعت از مردم مغرب زمين و دانشمندان جهان براي استفاده از درياي خروشان علم علي عليه السلام موج مي زند”. [389] .

عبدالحميد بن يحيي يکي از سخنوران مشهور، رمز موفّقيّت خود را نهج البلاغه معرّفي مي کند و مي گويد:

“من 70 خطبه از خطبه هاي نهج البلاغه امام علي عليه السلام را حفظ کردم که مانند چشمه ساران هميشه جاري در وجودم همواره حرکت آفرين و فيض بخش مي باشند”.