آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص200
3. زمینه: صحنه یا فضای فیزیکی که سخن در آن تولید می شود؛ شامل زمان، مکان و فضایی که شرکت کنندگان در کلام در آن حضور دارند.
4. کلید: روح جاری در گفتگوست. در هر گفتار مجموعه ای از رمزها و اشارات وجود دارد که شر کت کنندگان آنها را به هم انتقال می دهند؛ مانند لهجه و آهنگ کلام و لحن.
5. هدف کلام: هر سخن برای دستیابی به هدف معیّن فردی یا اجتماعی تنظیم می شود.
6. پیام: شکل و نوع کلام بر اساس نوع پیام تنظیم می شود.
7. شکل پیام: فرم و قالب سخن است.
8. کانال ارتباطی: سیستمی که برای ارتباط به کار می رود؛ مانند نوشتار، گفتار، ایما و اشاره.
9. موضوع: یعنی اینکه گوینده دربارۀ چه چیزی سخن می گوید ؟
10. واقعه: ماجرایی که موضوع سخن است.
11. رمزگان: نظام زبانی ای که گوینده از آن برای انتقال پیام خود استفاده می کند .[1]
در متنی چون نهج البلاغه به عنوان یک متن معیار در زبان عربی، تمام این عناصر تشکیل دهنده متن را می توان یافت. توجه به زمینه سخن و رعایت احوال مخاطبان و انتخاب نوع پیام و درنتیجه انتخاب شکل و شیوه بیان آن و نظام زبانی انتخاب شده برای تأثیر بیشتر بر مخاطبان در آن، به وضوح آشکار است. ساختار متن نهج البلاغه چنان است که تعیین کننده سبک و شکل اثر ادبی است؛ یعنی همان نکته ای که فرمالیست ها بر آن تأکید داشته اند. از نظر فرمالیست ها، « هر نکته ادبی، از واژه تا سخن، باید در پیوندی که با سایر