آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص41

است. بیشتر سبک شناسان بر گزینش های ناآگاهانه تکیه کرده و گفته اند، گزینش ناخودآگاه بیشتر « Expressive » یعنی بیان کننده و پرمعنا و رساست و جنبه های روانی و اجتماعی را نشان می دهد و گزینش های خودآگاه معمولاً « Impressive » یعنی انفعالی و تأثّری است و جنبه های تعلیمی و بلاغی را بیان می کند.

3. عدول از هنجار :^[1] سبک حاصل انحراف و خروج از هنجارهای عادی زبان است. معمولاً در آثار خلّاق ادبی و نیز کتب مقدّس مذهبی نمونه های انحراف از معیار متعارف زبان فراوان است .^[2]

در بررسی سبک شناختی در پی آنیم که مشخص کنیم، زبان چگونه به وسیله نویسنده یا شاعر یا گوینده مثلاً در خطابه یا نامه نگاری دارای سبک ویژه می گردد. در تحلیل مفهومی سبک می توان سه قصد از آن داشت: سبک دوره، سبک شخصی و سبک ادبی. سبک ادبی در برابر سبک گفتار و عادی است. هرچند متن برآمده از گفتار است و به عبارت دیگر متن، شکل مکتوب گفتار است، متن نوشتاری با گفتار از چند جهت متفاوت است:

1. در گفتار هم گوینده و هم مخاطب حضور دارند؛ اما پس از نگارش گفتار، دیگر متکلّم در میان نیست و درواقع گفتار متنی از گوینده خود فاصله می گیرد. متن سرنوشتی مستقل از مؤلف خود دارد؛ زیرا نویسنده می میرد، اما متن باقی است. متن خود را از بندهای تاریخ پدیدآمدنش می رهاند.

2. گفتار وابسته به شنونده است؛ اما نوشتار این گونه نیست؛ به بیان دیگر در گفتار معنا با قصد گوینده مطابقت دارد اما در نوشتار چنین مطابقتی ضرورت ندارد و ممکن است معنای متن فراتر از قصد مؤلف باشد.