آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص20

حوزه گفتمان شفاهی قرار داده ایم که از جنس خطبه می باشد. غلبه گفتمان شفاهی اقتضا می کرد که متن نهج البلاغه در این گونه قرار بگیرد. نهج البلاغه از دو حیث مهم ترین و با شکوه ترین و زیبا ترین اثر ادبی پس از قرآن کریم می باشد: 1. از حیث سبکی؛ 2. از حیث اندیشگانی. آنچه در این پژوهش بر آن تأکید شده است، حیث سبکی آن است. بررسی سبک شناختی خطبه ها و نامه ها و بیان سازوکارهای آفرینش هنری، از مسائل عمده این فصل است. بررسی مسائلی چون مجاز، کنایه، استعاره و تشبیه و ذکر نمونه هایی از هر یک از این موارد در این فصل به عنوان بدنه اصلی پژوهش آمده است. بررسی ها در این فصل به دو حوزه ساخت و معنا اختصاص یافته است؛ یعنی آن دسته از عوامل شکل دهنده زیبایی متن که به حوزه معنا مربوط می شوند ( استعاره، کنایه و مجاز ) و آن دسته از عواملی که به حوزه ساخت مربوط می شوند ( تشبیه، سجع، تکرار، و …). از مباحث مهم این فصل، بحث موسیقی درونی و موسیقی بیرونی در نهج البلاغه است که به بیان چگونگی تأثیر موسیقی در آفرینش متن ادبی می پردازیم. مباحثی چون تکرار، ضرباهنگ در سجع، توازن و … از دیگر مطالب این قسمت است.

فصل چهارم و پایانی به گونه های تصویر در نهج البلاغه اختصاص یافته است. کارکردها و بن مایه های تصویر، تصویر دیداری، تصویر ذهنی، تصویر کلی، تشبیه به عنوان ابزار تصویرگری، تشخیص، تصویر و جهان آدمی از مباحث این فصل می باشند.

در پایان برخود فرض می دانم، از دست اندرکاران دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، به ویژه رئیس محترم پژوهشکده اسلام تمدنی، جناب دکتر واسعی، سپاسگزاری کنم که زمینه چنین پژوهش هایی را فراهم آورده اند.

سیدحسین سیدی

تابستان 1395