حکم نقاشی و مجسمه سازی از نگاه شریعت (2)-ج1-ص21

براى اثبات جواز نگهدارى تصاوير به رواياتى استدلال شده است:

دليل نخست: محمد بن مسلم در صحيحهٌ خود گويد:

از يكى از ايشان[امام باقر يا صادق(ع] (از حكم نگهدارى مجسمه ها و تصاوير درخانه سؤال كردم؟ فرمود: اگر دست راست، يا چپ يا پشت يا زير پاهاى تو باشدمانعى ندارد و اگر طرف قبله است، وى آن پارچه اى بيفكن.(49)

حضرت استاد امام خمينى مى گويد:

هراً سؤال ازوجود اين تصاوير و مجسمه ها درخانه است و امام نيز پاسخ داد كهمانعى ندارد; مگر درطرف قبله باشد كه دراين صورت روى آن پارچه اى افكنده مىشود و افكندن پارچه برروى آن به خاطر نماز است. مقتضاى عموم روايت آن است كهبين مجسمه و غير آن تفاوت وجود ندارد. عبارت (اوتحت رجليك) قرينهٌ آن نيست كهاين حكم به غير مجسمه اختصاص دارد; زيرا ضرورتاً وقتى ما هيتى افراد مختلفباشد كه برخى از افراد آن قابل زير پا انداختن باشد، مى توانيم درباره مجموعآنها چنان حكم كنيم. شاهد مدعا آنكه درشمول اين عموم نسبت به تصاويرى كه بروىديوارها نقش شده است شبهه اى نيست; با آنكه امكان ندارد ديوار زير پا قرارگيرد. بنا بر اين درعموميت اين روايت نسبت به مجسمه ها و تصاوير اشكالى نيست.

اگر توهم شود كه تماثيل در عصر ائمه (ع) داراى تجسّد نبوده اند ـ يعنى تنهاتصاوير وجود داشته است نه مجسمه ـ بنا بر اين دليل از مجسمه انصراف دارد،چنين توهم باطل است; زيرا چنين ادعايى ثابت نشده است. بلكه مى توان گفت : عصرائمه (ع) به خاطر نزديكى به عصر ساختن مجسمهٌ بتها، ساختن مجسمه ها متداولبوده است، به علاوه كمى وجود افراد يك عام، موجب انصراف عام از افراد كم نمى شود.

ضعيف تر از اين توهم، اين پندار است كه روايت درمقام بيان حكم ديگرى غير ازنقاشى و مجسمه سازى است و آن، حكم نماز خواندن درخانه است; چنان كه اگر ازامام سؤال شده باشد اگر درخانه اى بت يا آلت لهو باشد آيا نماز درآن خانهجايز است يا نه؟ امام نيز پاسخ دهد كه مانعى ندارد، اين ، دليل برجوازنگهدارى بت يا آلت لهو درخانه نيست.

دليل ضعف اين توهم اين است كه سؤال ـ چنان كه گذشت ـ دربارهٌ تصاوير و مجسّمهدرخانه است و ظاهر آن پرسش از وجود آنها در خانه مطرح شده است. امام (ع)