حکم نقاشی و مجسمه سازی از نگاه شریعت (2)-ج1-ص15

تكلف و مخالفت اين توجيه با ظاهر آيه هويداست. اگر ظاهر آيه، رجوع مشيّت بهمعمول و دست ساختهٌ آنها باشد ـ چنان كه خود ايشان به چنين ظهورى اذعان كردهاست ـ ظاهر انكار ائمه (ع) مى بايست حرمت نگهدارى تصاوير و مجسمه هاى حرامباشد.

مگر گفته شود كه مجرّد انكار ائمه (ع) تنها دلالت براين دارد كه خواست داشتنتماثيل با مقام نبوت ناسازگار است اما نه اين كه چنين خواستى حرام باشد; زيراانكار اعم از حرمت است. شايستگى نداشتن براى مقام نبوت مستلزم حرمت فعل نمىشود; زيرا انجام كارهاى مكروه يا حتى برخى مباحات نيز با مقام و منصب نبوتنمى سازد، با اين حال حرام نيستند. دقت كنيد.

دليل ششم: امام باقر (ع) در صحيحهٌ زراره فرمود:

لاباس بان يكون التماثيل فى البيوت اذا غيّرت رؤوسها منها و ترك ما سوى ذلك;نگهدارى مجسمه ها و تصاوير درخانه ها درصورتى كه سرهاى آنها تغيير داده شده وبقيه اجزاى آن باقى باشد، منعى ندارد. (32)

چگونگى استدلال با اين روايت:مفهوم روايت اين است كه اگر سرمجسمه ها و تصاويرتغيير نكند نگهدارى آنها ممنوع است و ثبوت باس و منع درشىٌ به صورت مطلق بهمعناى حرمت است.

شيخ از اين روايت چنين پاسخ داده است:

باس و منعى كه دراين روايت آمده بركراهت حمل مى شود خواه براى نماز خواندندرمكانى كه مجسمه و تصوير در آن است يا مطلقاً; يعنى حتى اگر در آن مكان نمازخوانده نشود. به علاوه اين روايت دلالت دارد كه نگهدارى مجسمه و تصوير جايز استو نابود كردن آن واجب نمى باشد. (33)

شايد جهت دلالت اين روايت برجواز نگهدارى مجسمه و تصوير همان باشد كه در بلغةالطالب بدان اشاره كرده است: تغيير دادن سر مجسمه و تصوير موجب آن نمى شود كهتصوير برآن صادق نباشد، از طرفى اين صحيحه تصريح كرده است كه با تغيير سرنگهدارى آنها جايز است (34)، بنا بر اين اگر نگهدارى مجسمه و تصوير حرام بودمعنا نداشت كه به صرف تغيير درسر با وجود صدق عنوان مجسمه و تصوير، حرمتمنتفى شده باشد.

از اين گذشته، اين كه مجسمه و تصوير دراين روايت مقيد به خانه هاشده دلالت يااشعار به عدم حرمت نگهدارى دارد; زيرا اگر باقى گذاشتن و نگهدارى آنها حرامبود آوردن چنان تعبير و تقييدى مناسب نمى نمود. پس اين كه درحالت عدم تغييردر سر مجسمه و تصوير، باس و منع به خانه ها مقيد شده مشعر بلكه دال بر جوازحفظ و نگهدارى مجسمه ها و تصاوير درخانه است.

شايد تقييد به خانه ازآن جهت بوده كه نماز در خانه خوانده مى شود و مى دانيمدرخانه اى كه درآن نماز خوانده مى شود به صورت مطلق يا درمقابل قبله وجودتصوير مكروه است. (35)

دليل هفتم: موثقه ٌابن ابى عمر از مثنى از امام صادق(ع) كه مى فرمايد: