هنرهای تصویری و تجسمی در نگاه شیخ انصاری-ج1-ص24
توجّه به شرايط تاريخى، اجتماعى و فرهنگ محيط وحى (شبه جزيره عربستان) روشن مى سازد كه تأكيد روايات بر نفى تصاوير ومجسمه ها، به منظور ريشه كن ساختن پندار شرك از ذهن مردمى است كه قرنها در برابر بتها سجده كرده اند و آن جا كه چنين پندارى نباشد، چه بسا حكم ديگر باشد.
اين نكته اى است كه بايد عميق تر و مستندتر مورد توجّه قرار گيرد. در اين جا به اشارتى اكتفا مى كنيم.
در پايان، ياد اين نكته نيز بجاست كه در بيان حكم تصاوير، شيخ انصارى بسيارى از فرضها را مطرح و حكم ساختن و نگاهداشتن آنها را تبين كرده است. ولى اين كه موضوع اصلى كتاب، مكاسب است و اصولاً شيخ، به اين موضوعات از نظرگاه جواز خريد و فروش و اكتساب با آنها، سخن به ميان آورده، در اين بخش از بحث، اشاره اى به جواز خريد و فروش تصاوير و مجسمه ها نشده است، هرچند امكان دارد، اهل دقّت و نظر آن را از مطاوى ديگر نظرگاههاى شيخ به دست آورند.
1. (مكاسب)، شيخ انصارى، تحقيق و تعليق: سيّد محمد كلانتر، ج2 19، مؤسسة دار الكتاب للطباعة والنشر، قم.
2. (همان مدرك)19.
3. (همان مدرك) 35.
4. (همان مدرك).
5. (همان مدرك)57.
6. (همان مدرك) 159.
7. (همان مدرك) 187.
8. (همان مدرك) 195.
9. (همان مدرك) 213.
10. (همان مدرك).
11. (همان مدرك) 273.
12. (همان مدرك) 213.
13. تدليس، از ريشه (دَلس) به معناى ظلمت است و به تناسب در معناى خدعه نيز، به كار مى رود تدليس در بيع، عبارت است از خدعه و داد و ستد از طريق پوشاندن عيب جنس بر مشترى.
(لسان العرب)، ج686.
14. (وسائل الشيعه)، شيخ حرّ عاملي، ج3322، دار احياء التراث العربى، بيروت.
15. (همان مدرك)560.
16. (تحف العقول)، ابن شعبه حرّانى244 ـ 245، مؤسسة الاعلمى، بيروت.
17. (وسائل الشيعه)، ج12220.
18. (همان مدرك).
19. (همان مدرك)، ج3562.
20. (همان مدرك).
21. شيخ انصارى اين معنى را از كشف اللثام نقل كرده: (المثال والتصوير مترادفان على ماحكاه كاشف اللثام عن اهل اللغة) ولى چنين معنايى در كشف اللثام، مشهود نيست. ر. ك: (كشف اللثام)، ج1 194.
22. (مكاسب)، ج2224.
23. (سوره سبأ)، آيه 13.
24. (وسائل الشيعه)، ج12220.
25. (مكاسب)، ج2237.
26. (همان مدرك)238.
27. (وسائل الشيعه)، ج3 564.
28. (مكاسب)، ج2260.
29. (وسائل الشيعه)، ج3461.
30. (همان مدرك) 464.
31. (مكاسب)، ج2267.
32. (همان مدرك) 213.
33. (همان مدرك) 267.
34. (همان مدرك)13.
35. (سوره بقره)، آيه 188.
36. (مستدرك وسائل الشيعه)، محدث نورى، ج2427.
37. (مكاسب)، ج214.
38. (همان مدرك) 24.
کاوشى نو در فقه اسلامى، شماره 1