پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص119

مى گردد، نه تنها حرام نيست، بلكه چه بسا پسنديده و از مستحبّات خواهد بود.(1)

2. برخى گفته اند كه لغو در آيات يادشده به صورت مطلق حرام نيست و به همين جهت آن آيات دليل بر حرمت غنا نخواهد بود; زيرا:

اوّلا، لغو داراى عرض عريضى است (مصاديق گوناگون دارد) كه معقول نيست همه اقسام آن حرام باشد، و گرنه اكثر كارهاى ما حرام خواهد بود.

ثانياً، مجموعه آياتى كه كلمه «لغو» در ضمن آنها وارد شده، در صدد بيان

اوصاف مؤمنان كامل است و آنان بسيارى از كارهاى جايز را نيز ترك مى كنند; بنابراين مجرّدِ اينكه مؤمنان كامل كارى را ترك مى كنند، دليل حرمت آن كار نيست.(2)

در پاسخ اشكال يكم بايد گفت كه ادّعاى ما اين نيست كه آيات لغو، حرمت همه مصاديق يا معانى لغو را بيان كرده است، بلكه آيات لغو به مصاديقى خاص نظر دارد كه به طور مسلم حرام است. توضيح اينكه براى لغو در لغت معانى گوناگونى نقل شده است; مانند: لغت و لهجه، هر چيزى كه مورد اعتنا نباشد،(3)مخلوط كردن كلام حق به باطل، كلام اضافى، هر چيزى كه به حساب نيايد،(4)سخن زشت و ناهنجار، سخنى كه بدون تأمّل از دهان بيرون آيد، سخن باطل و خطا،(5) بيهوده گويى، هر چيزى كه نفع و فايده اى ندارد، گناه و معصيت.(6)

همه مواردى كه در لغت آمده است، حرام نيستند، بلكه مواردى حرام است كه مفسده تام دارد و از اين روست كه فقيهان و مفسّران، لغو در آيات ياد شده را به