پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص99

ولى هيچ توثيقى ندارد. امّا با اعتماد به اينكه على ابن ابراهيم تنها از ثقات نقل حديث مى كند، مى توان به روايت يادشده اعتماد كرد.

همچنين روايت يادشده از نظر مفهوم تفاوتى با روايت ديگرى كه از ابن ابى عمير نقل شد، ندارد، جز آنكه روايت اوّلى مرسل و روايت يادشده مسند است(1) و مرسلات ابن ابى عمير در حكم مسند است; حال بر فرض عدم اعتبار تفسير على بن ابراهيم، روايت يادشده را كافى(2) از على بن ابراهيم نقل كرده است كه به آن مى توان اعتماد كرد.

نتيجه بررسى سندى روايات يادشده بيانگر اين است كه مى توان به آنها اعتماد كرد; زيرا از ميان روايات يادشده تنها يك روايت از نظر سند به طور قطعى مخدوش و غير قابل اعتماد است و آن روايت عبدالاعلى است; به دليل آنكه محمّد بن السرّى در سند آن مجهول است و على بن ابى حمزه بطائنىِ واقفى تضعيف شده است و بر فرض آنكه روايات على بن ابراهيم قابل اعتماد نباشد، ولى در سند روايت ابوبصير هرچند سهل بن زياد است كه تضعيف شده است، امّا (چنان كه بيان شد) از كنار توثيق سهل توسّط شيخ انصارى و عمل اصحاب به روايات او نمى توان به سادگى گذشت و آن روايت را تخطئه كرد و روايت زيد الشحام نيز به دليل توثيقِ درست، قابل اعتماد است.

در اين روايات، قول زور بر غنا منطبق شده است; از اين رو مى توان گفت كه اين روايات از نظر دلالت بر حرمت غنا نيز هيچ گونه مشكلى ندارند.

ممكن است گفته شود كه قول زور كلامى است كه از حيث محتوا و مدلول باطل باشد; چنان كه مصاديق آن مانند: گواهى خلاف واقع، دروغ و… از حيث