مجمع المسائل-ج3-ص274

وابناء آنها وبعيد نيست پدر واجداد قاتل وپسر وپسران او نيز داخل باشند وبعد از اينها معتق وبعد از آن ضامن جريره وبعد از آن امام عليه السلام بتفصيلى كه در كتب مبسوطه مشروحا بيان شده است وزن ومجنون وصبى از عاقله محسوب نمىشوند.

س 165 – چنانچه عاقله غير متمكن يا اين كه ممتنع است ولى شخص جانى خطائى خودش حاضر است ديه را بپردازد اما نمىداند كه ديه بر عاقله است در اين صورت گرفتن ديه از قاتل چه صورت دارد؟ ج – گرفتن آن، با رضايت دهنده، مانعى ندارد.

س 166 – آيا (عمودان) كه پدر وجد پدرى هر چه بالا رود وپسر وپسر پسر هر چه پائين بيايد مىباشند داخل در عاقله هستند يا نه؟ ج – بعيد نيست عمودان نيز داخل در عاقله باشند.

س 167 – در موارديكه ديه، متوجه عاقله مىباشد آيا مىتوان دعوى را ابتداءا متوجه عاقله نمود وآنان را طرف منازعه قرار داد يا خير؟ ج – قبل از اثبات مدعى، چيزى بر عاقله نيست و نمىشود آنها را طرف منازعه قرار داد.

س 168 – در موارديكه عاقله از پرداخت ديه عاجز باشد ويا امتناع ورزد ويا قاتل، عاقله نداشته باشد وظيفه چيست؟ ج – در صورت نداشتن عاقله يا عجز عاقله ديه بر عهده قاتل است ودر صورت تمكن عاقله از اداء وامتناع از اداء حاكم شرع او را مجبور باداء مىنمايد.

س 169 – قتلهاى غير عمدى كه در تصادف ماشين رخ مىدهد مثلا دو ماشين با هم تصادف نموده ومنجر بفوت يكى از سرنشينان مىشود ولى دم حق مطالبه ديه از راننده ماشين قاتل دارد يا خير وچون بواسطه عدم رضايت اولياء دم راننده دچار زندان وخسارات ماليه زيادى مىشود آيا اين زيان غير مترقب عوض ديه متوفى حساب مىشود يا خير؟ ج – اگر منظور از فوت سرنشين فوت يكى از دو راننده است، در فرض سؤال كه قتل خطائى است چنانچه تصادف مستند به هر دو راننده باشد نصف ديه را بايد عاقله قاتل به ورثه مقتول بدهد واگر مستند به راننده زنده است عاقله او بايد تمام ديه را بدهد واگر مستند به راننده مقتول است راننده زنده ضامن نيست واگر منظور فوت غير راننده است، در فرض سؤال، چنانچه تصادف مستند به هر دو راننده است بايد عاقله هر يك از دو راننده نصف