مجمع المسائل-ج3-ص177

الفسخ هو حل العقد المقتضى لرجوع الأمر إلى ما كان فلا محالة يرجع مثل الثمن إلى الميت ويعود بدله من الميت لأن المعاوضة كان بينه وبين البايع الفاسخ وكان العقد واردا على مالهما فهذا من لوازم حق الخيار بما هو حق حل العقد نعم لو كان حق الخيار نظير حق الشفعة حقا لتملك المال من المالك الفعلى بازاء ما يملكه ما كان لأرث الزوجة وجه ولكنه خلاف التحقيق وان مال اليه بعض السادة الأعلام في حاشيته على مكاسب الشيخ قدس سرهما.

س 20 – خانمى سى سال قبل با فوت شوهرش مالك يك هشتم اعيانى تعدادى درخت گردو ومتفرقه در دو پلاك زمين مشجر گرديده ودر اين مدت حاضر به تقويم ودريافت بهاى سهم الأرث خود نشده وهر ساله يك هشتم از محصول سر درختى را برده، متمنى است در موارد ذيل حكم شرعى را بيان فرمائيد: 1 – نحوه تقويم اشجار وپرداخت بهاى يك هشتم اعيانى به چه طريق مىباشد آيا درختها بقيمت زنده كه در محل خود باقى بماند بايد قيمت شود يا قيمت درختى كه بايد ريخته شود ونيز زمينى كه درخت در فضاى آن قرار دارد مشمول يك هشتم خواهد بود يا خير؟ 2 – خانم مذكور مىتواند از فروش سهم يك هشتم امتناع نمايد وبه مالكيت خود ادامه دهد كه در نتيجه هرگونه عمران وغرس اشجار ديگر در زمين متوقف باشد وهر ساله يك هشتم از محصول را ببرد يا بايد بقيمت عادله فروش نمايد واگر حاضر براى فروش نشودتكليف چيست؟ 3 – خانم مالك بهاى يك هشتم اعيانى درختها بقيمت امروز است كه نمو بيشترى نموده يا قيمت سى سال قبل كه شوهرش فوت نموده؟ ج 1 – در مورد سئوال با فرض وجود ولد براى شوهر، زوجه يك هشتم از اموال منقول ويك هشتم از قيمت بناء واشجار را بقيمت روز موت زوج از زوج خود ارث مىبرد اگر هنگام موت شوهر اشجار بهره وثمره موجودى داشته باشد، از عين آن بهره وثمره نيز يك هشتم ارث مىبرد واما از بهره وثمره سالهاى بعد بكلى ارث نمىبرد وچنانچه ورثه ميت رضايت ندهند بايد عوض هر چه را كه برده بورثه بر گرداند ودر صورتيكه ورثه، در آن زمان، قيمت اشجار وبناء را بزن نداده باشند الآن بايد قيمت همان روز را بدهند نه قيمت امروز