مجمع المسائل-ج3-ص32

است كه بقاء عين، صدق نمىكند مثل اين كه سركه خريده وبا عسل مخلوط كرده، فروشنده نمىتواند رجوع كند وحق او از عينى كه به مشترى فروخته باطل مىشود، ولى اگر طورى است كه بعد از خلط شدن هم، بقاء عين ولو بعنوان عين معيوب، صدق مىكند مثل اين كه شير خريده و آنرا با كمى آب مخلوط كرده كه آنچه موجود است شير معيوب است نه چيز ديگر، در اين صورت با عين مخلوط شده معامله معيوب مىشود واگر مشترى مالى را كه خريده با جنس خود آن مال، مثلا روغن را با روغن مخلوط نموده پس اگر هر دو روغن در ارزش مساويند، فروشنده مىتواند بمقدار روغن خود از عين روغن مخلوط شده از مشترى بگيرد واگر در ارزش متفاوتند، مجموع فروخته مىشود وهر يك از فروشنده وخريدار به نسبت ارزش مالش حق دارد، مثلا اگر روغن خريدارى شده كيلوئى يكصد تومان وروغن خود مشترى كيلوئى دويست تومان ارزش داشته وبواسطه مخلوط شدن هم قيمت روغنها تفاوت نكرده يعنى پس از خلط شدن مجموع دو كيلو سيصد تومان ارزش دارد، فروشنده، يك سوم ثمن مجموع روغن را مىگيرد ولى اگر بواسطه مخلوط شدن قيمتروغن بهتر، كم شود مثلا مجموع دو كيلو، دويست تومان ارزش داشته باشد، ثمن بين هر دو بالسويه تقسيم مىشود ودر فرض مسأله هر گاه فروشنده يا خريدار بخواهد مال خود را بفروشد ديگرى حق امتناع ندارد.

بلى هر كدام از آنها كه مالش با ارزشتر است مىتواند مطالبه تقسيم عين مال مخلوط شده را بنمايد وبه نسبت مالش از عين بردارد وديگرى حق امتناع وفروش مال وتقسيم ثمن به نسبت قيمت را ندارد، چون صاحب مال بهتر، به كمتر از حقى كه داشته راضى شده ولكن در اصل مسأله يعنى حق داشتن فروشنده در مالى كه فروخته وسپس با مال مشترى مخلوط شده، احتياط آن است كه فروشنده رجوع به مالى كه فروخته ننمايد مگر با رضايت غرماء.

س 44 – هر گاه كسيكه از ميت طلبكار است عين مالش در بين اموال ميت موجود باشد آيا حق دارد عين مال خود را مطالبه كند يا خير؟ ج – هر گاه تركه ميت وافى به ديونش باشد، طلبكار از ميت، در فرض سئوال مىتواند عين مال خود را مطالبه كند ولى اگر تركه، وافى به ديون ميت نباشد، شخص مذكور مانند ساير طلبكاران است هر چند ميت در حالى كه محجور عليه بوده از دنيا رفته باشد.