مجمع المسائل-ج1-ص327
حكم مالى موروثى كه قيمت آن ترقى كرده
حكم چيزى كه با پول مخمس يا موروثى خريده شده و ترقى قيمت پيدا كرده س 136 – اموالى از مورث به ورثه، منتقل شده كه در موقع انتقال، ارزش زيادى نداشته ولى امروز قيمتش چند برابر شده آيا باين زيادى قيمت، تا نفروخته خمس تعلق مى‌گيرد يا نه؟ و بر فرض اين كه فعلا تعلق نگيرد بعد از فروش، آن زيادى بمنزله ارباح مكاسب است يا حكم ديگرى دارد؟.
ج – در مثل زمين و آب و مستغلات كه براى فروش، خريده نشده تا نفروخته زيادى، خمس ندارد و پس از فروش، زيادى قيمت، ربح سال فروش، محسوب مى‌شود كه اگر صرف مؤنه سال نشد خمس دارد و اگر اجناس، جهتفروش باشد كه وارث، هم براى فروش و استفاده از ترقى قيمت آن، آنرا نگاهدارى نموده باشد – از قبيل اجناس دكان و مغازه – زيادى قيمت، خمس دارد و اگر صرف در مؤنه سال نشود اداء آن، لازم است.
س 137 – شخصى زمينى را به مبلغ هزار تومان خريده و هزار تومان هم نهال سيب، خريدارى و در آن غرس نموده و خمس اين دو هزار تومان را حساب كرده، و احداث باغ بمنظور استفاده از ميوه آن بوده كه در هر سال ميوه را بفروشد و از اين طريق، بهره برادرى نمايد.
بعد از چهار پنج سال چهل هزار تومان ارزش پيدا كرده و صاحب باغ، فوت نموده و باغ مزبور بورثه او منتقل شده و فعلا شايد هشتاد هزار تومان بلكه بيشتر ارزش داشته باشد آيا خمس به چنين باغى تعلق گرفته يا نه؟ و بر فرض تعلق، تنها خمس ميوه را بايد بدهد يا خمس قيمت باغ هم بايد داده شود، و همچنين بر فرض وجوب اداء خمس، آيا خمس چهل هزار تومان زمان حيوة مورث را بايد بدهند يا خمس قيمت فعلى آنرا كه هشتاد هزار تومان (80000) است ادا نمايند؟.
ج – در فرض مسأله كه خمس دو هزار تومان داده شده نمو متصل نهالهاى غرس شده، خمس دارد ولى ترقى قيمت سوقيه تا زمان فوت و همچنين بعد از فوت، خمس ندارد بلى اگر ورثه، آن را بفروشند ترقى قيمت بعد از موت، جزء دخل روز