جامع الشتات-ج4-ص386
نزد او زوجه مزبوره محكوم بكونها ذات بعل است مطلع شود بر اين عقد منع مى‌كند به تفريق، مادامى كه در نزد او زوجه مزبوره محكوم بكونها ذات بعل است.
و هم چنين خود عاقد هر گاه به او ظاهر شود كه محكوم بكونها ذات بعل است.
اما بعد از ثبوت موت بعل در حين عقد اول، پس ديگر حكم ذات بعل باطل مى‌شود، ومقتضاى آن كه منع وتفريق است هم باطل مى‌شود.
پس به عقد اول بازگشت مى‌شود.
وحاصل اين كه حكم به بطلان در اين صورت مراعى است تا زمان ظهور (فوت بعل قبل از عقد).
وبطلان قطعا ورأسا، ممنوع است.
واز اينجا معلوم مى‌شود حال اين كه هر گاه عاقد نداند كه شوهر آن زن مفقود الخبر است.
يعنى آن كه عاقد زوجه را بشخصها مى‌شناسد و [ لكن ] (بوصفها بانها زوجة مفقود الخبر) است نمى‌شناسد.
يا بوصفها هم مى‌شناخت لكن در حين عقد فراموش كرد.
در اينجا نيز دليل بر بطلان عقد راسا نيست، به جهت آن كه اگر بطلان از راه حرمت عقد زوجه مفقود الخبر است، مى‌گوئيم كه حرمت از احكام طلبيه است، ومتوجه جاهل وغافل وناسى نمى شود.
واگر از راه بطلان عقد است قطع نظر از حرمت، مى‌گوئيم كه دليلى بر آن قائم نشده.
به جهت آن كه آنچه مسلم است بطلان عقد ذات بعل است (بهتفصيلى كه مذكور شد) يا ذات عده.
واين هيچ كدام نيست بالفرض.
پس هر گاه عاقد مجتهد باشد وگويد كه من زوج وزوجه هر دو را مى‌شناختم ولكن زوجه را (بوصف انها زوجة مفقود الخبر) نمى‌شناختم كه لازم آيد عدم جواز نقض حكم مجتهد.
در اينجا نيز – بر فرض سلامت از ورود دعوى وترافع – نفعى در حكم به فساد عقد رأسا، نمى‌كند.
بلكه بعد از اطلاع بر وصف مذكور، مراعى خواهد بود الى زمان ثبوت فوت وممنوع از ترتب ثمره مى‌شود تا آن وقت.
وبعد از آن حكم به صحت عقد مى‌شود.
واشارات وتنبيها ت بر اين در كلام فقها نيز هست در نظائر و مناسبات آن هم.
چنانكه در مسالك شهيد ثانى (ره) در باب طلاق غايب باعدن التفات به ملاحظه گذشتن يك ماه (يا بيشتر على اختلاف الاقوال) هر گاه ايقاع طلاق بروجه قصد بكند، و اتفاقا در نفس الامر در طهر غير مواقعه واقع شده باشد، حكم به صحت كرده.
خصوصا با جهل به لزوم مراعات وملاحظه شرايط.
بلكه از كلام ايشان بر مى‌آيد كه با علم به وجوب مراعات هم، صحيح باشد.
و هم چنين در عقدى كه در حين (وفات مجهوله) غايب واقع شده باشد بر زوجه او قبل از بلوغ خبر بر وجهى كه در اينجا نيز اختيار عدم ثبوت حرمت