جامع الشتات-ج4-ص313
معينى را صرف مستحب نمايند.
ووصى بعد از موت كه مطلع شده، صرف واجب ميت را زياده بر آنچه معين كرده مى‌داند، آيا وصى مى‌تواند كه بعض مستحبات را موقوف دارد و صرف واجبات موصى نمايد يا نه؟ جواب: اگر آن واجب واجب مالى است (مثل دين وزكات وخمس وامثال اينها) وزايد بر ثلث است، ثلث را تمام به مصرف آنها مى‌رساند.
واگر وفا نكند از اصل مال تمام مى‌كند، وبراى مستحب چيزى نمى‌ماند، مگر وارث اجازه كند.
واگر واجب بدنى باشد مثل نماز وروزه، پس اظهر اين است كه هر گاه ثلث زايد بر آن نباشد تمام ثلث را به مصرف آن مى‌رساند، واز براى مستحب چيزى نمى‌ماند.
واگر زايد باشد اول واجب را به جامى‌آورد وتتمه را صرف مستحب مى‌كند.
و در اينجا واجب از اصل مال اخراج نمى‌شود هر گاه ثلث وفا نمى‌كند.
و از اينجا ظاهر مى‌شود حكم آن كه مالى وبدنى (هر دو) باشد كه باز بدنى تعلق به ثلث دارد و از اصل در نمى‌رود ومالى از اصل تمام مى‌شود هر گاه ثلث به آن وفا نمى‌كند.
و بايد دانست كه حج واجب حكم آن حكم واجب مالى است، هر چند بدن هم در آن شريك است.
وحكم مسأله ثانيه از مسأله سابقه معلوم مى‌شود.
زيرا كه واجب اگر مالى است از اصل مال بيرون مى‌رود هر چند زايد بر ثلث باشد، وهر چند تمام مال باشد.
پس اگر بعد از وضع آن چيزى مى‌ماند بايد ملاحظه كرد كه آن قدر براى مستحب تعيين كرده هر گاه زايد بر ثلث باقيمانده نيست بيرون مى‌كنند.
و هر گاه زايد باشد، در قدر زايد موقوف است به اجازه وارث.
و هر گاه آن واجب بدنى باشد، پس وصيت به آن نيز در ثلث معتبر است مثل مستحب.
ولكن در اين صورت باز اظهر لزوم تقديم واجب است بر مستحب هر گاه ثلث زائد بر قدر واجب است ومستحب را از تتمه ثلث به قدر ممكن اخراج مى‌كنند والا فلا.
مگر به اجازه وارث.
159: سؤال: در وصى عدالت شرط است يا نه؟ وعلم موصى به مسأله يا به حال او وعدم علمش تفاوتى دارد يا نه؟ جواب: اظهر واشهر اشتراط عدالت است در وصى.
و هم چنين اشهر واظهر اين است كه هر گاه شخص عادلى را وصى كند و بعد از آن فسق او ظاهر شود، باز وصايت باطل مى‌شود ومعزول مى‌شود.
واظهر اين است كه عزل مشروط به حكم حاكم هم نيست.