جامع الشتات-ج4-ص276
جواب: مهر والده داخل ديون است واز اصل مال وضع مى‌شود قبل از وصيت و ميراث، بعد از ثبوت مقدار، وقسم، در جائى كه ضرور باشد.
وزيادتى كه از براى عروسى كردن بعضى ملحوظ داشته از باب وصيت است و هر گاه از ثلث زايد نباشد بايد وضع كرد قبل از ميراث.
و هر گاه زايد باشد موقوف است به اجازه وارث.
واما تقسيم ساير مال بين الوراث: پس اگر خصوص مال معينى را ملاحظه نكرده وحصه هر يك از ميراث هم مساوى همان مى‌شود كه گفته است، پس آن وصيت لغو است واين معنى بدون وصيت هم ثابت مى‌شود.
وهر گاه خصوص اموال معينه را به نظر آورده – مثل آن كه فلان باغ را به فلان وارث بدهند وفلان ملك را به فلان و هم چنين.
وقيمت آن اعيان هم مساوى حصه ايشان است – وصيت او در تعيين بيش از ثلث ممضى نيست.
مگر با اجازه ورثه.
پس هر يك از آنها ثلث آنچه را كه تعيين كرده متصرف مى‌شوند، ودر باقى همه شريك اند.
مگر با امضاى ورثه.
و هر گاه در تقسيم زياد وكم قرار داده باشد ومنظور او وصيت در آن زايد بوده، آنهم از ثلث مسموع است.
واما اگر قصد او اين بوده كه از حصه يكى كم كند وحصه او را از براى ديگرى قرار بدهد، ظاهرا صحيح نيست.
هر چند احوط اين است كه آنرا هم از باب وصيت محسوب دارد، به اين معنى كه هر گاه آن قدرى كه اين وارث را از آن محروم كردهزايد بر ثلث نيست، ممضى باشد، والا فلا، مگر با اجازه وارث.
124: سؤال: شخصى فوت شده است ودو سه يوم قبل از وفات وصيت كرده است كه مجموع امور او تعلق به برادر صلبى وبطنى او داشته باشد.
وبرادر مادرى تنها هم دارد.
و دو خواهر پدر مادرى دارد.
بيان فرمايند كه وصيت او چه صورت دارد؟ وباز هم بيان فرمايند كه با وجود دو خواهر ويك برادر كه از ابوين خود دارد، برادر مادرى تنها چه قدر از متروكات او مى‌برد؟ ووصيت كرده است كه يك سال نماز از براى او استيجار نمايند و يك تومان هم از باب زكات بدهند.
آيا اينها از اصل مال وضع مى‌شوند يا از ثلث؟ جواب: يك تومان زكات از اصل مال وضع مى‌شود.
ويك سال نماز از ثلث مال وضع مى‌شود، على الاظهر الاشهر.
وتتمه ثلث را از باب وصيت به برادر صلبى وبطنى او مى‌دهند.
ودو ثلث ديگر را ميان كل ورثه كما فرض الله قسمت مى‌كنند به اين نحو كه سدس آن را به برادر مادرى مى‌دهند، وباقى را ما بين برادر و خواهرهاى پدر مادرى (للذكر مثل حظ الانثيين) قسمت مى‌كنند.