پایگاه تخصصی فقه هنر

جامع الشتات-ج1-ص212

استفاضه معتبره هست، وليكن وجوب آن بر حقير ظاهر نيست با خصوص امارات مفيده ظن به صدق.

385: سؤال: جاهل به مسئله بودم و خمس را به شخصى‌ دادم كه ادعاى‌ اجتهاد مى‌كرد، اما اجتهاد و عدالت او بر من مشخص نشده بود و در اوقاتى‌ كه خمس را به او مى‌دادم پيش خود، او را مجتهد عادل مى‌دانستم و حال كه اندك كامل شده‌ام مى‌فهمم كه نه اجتهاد او بر من مشخص شده بود و نه عدالت او و بعضى‌ مى‌گويند مجتهد نيست.

آيا آن خمسى‌ كه داده‌ام چه صورت دارد؟ جواب: صورت سؤال، مغشوش است بايد دانست كه نصف خمس كه مال سادات است، صاحب مال خود مى‌تواند به فقراى‌ سادات برساند بعد از شناختن سيادت و استحقاق.

ونصف ديگر را بايد به مجتهد عادل كه نايب امام است برساند.

پس هرگاه مالك به دل جهد كرد وشخصى‌ را مجتهد عادل شناخت و وجه خمس را بالتمام يا حصهامام را به او داد و او هم به مصرف رساند، پس اگر بعد ظاهر شود كه خطا كرده بود و آن شخص مجتهد عادل نبوده، ظاهر اين است كه اعاده واجب نيست، بلى‌ هرگاه به مصرف نرسانده وباقى‌ است مى‌تواند پس بگيرد، بلكه بايد پس بگيرد و بر وجه صحيح معمول دارد، و اما هرگاه مالك او را مجتهد عادل دانسته و داده است به او، ولكن جاهل بوده در طريق شناختن مجتهد عادل ومعلوم شود كه بر طريق صحيح بذل وجهد نكرده وبه محض قول بعضى‌ مردم او را مجتهدى‌ عادل دانسته و به او داده (چنانكه ظاهر سؤال است) پس اگر غافل بالمره بوده وچنين مى‌دانسته كه همان قدر اجتهاد در شناختن مجتهد عادل كافى‌ است و واقعا آن شخص هم در نفس الامر مجتهد عادل بوده، ظاهر اين است كه بر او اعاده لازم نيست، هر چند آن وجه هم موجود باشد، واما هرگاه در اين صورت معلوم شود كه مجتهد عادل نبوده و وجه موجود باشد از او پس مى‌گيرد و هرگاه باقى‌ نباشد پس در لزوم اعاده اشكال است ولزوم آن بر حقير ظاهر نيست.

و اگر غافل بالمرة نبود وتقصير كرده در اجتهاد در تحصيل مجتهد عادل، ظاهر