معنای هنر شیعی-ج1-ص163
برجستهاش در ادبيات حماسى ماقبل عثمانى و اوايل عهد عثمانى شهرت دارد، درباره اين مقتل مىگويد: مقتل سعدى از نظر سَبك و روش شباهت بسيارى به تعزيه ايرانى دارد، تنها تفاوت عمده آن در لحن كلام و تأثيرى است كه بر شنوندگان مىنهد. قوّه محركه سلسله تعزيههاى ايرانى فكر فلاح و رستگارى از طريق تحمل رنجها و مصائب و جانبازى ايثارگرانه حسين علیه السلام است؛ مقتلِ سعدى، برعكس، در سه مجلس آخِر كه پس از شهادت حسين اتفاق مىافتد، به جاى متأثّر ساختن تماشاگران، با حزنانگيز جلوه دادن وقايع مزبور، حسِّ نفرت و ستيز با قاتلان حسين را برمىانگيزد. در سه صحنه پايانى، سه واقعهاى كه يكجا حكايت مىشوند بر انتقام شهيدان كربلا تأكيد دارند .[1]
عمل تعزيه در خلال سدههاى نوزدهم ـ بيستم از ايران به جنوب لبنان و مركز آن در شهرك كوهستانىِ « نبطيه » نيز وارد شده است. اثبات اين مطلب با ارائه سند و مدارك دشوار است ولى شايد بتوان آن را بر پايه موقعيت جبلعامل [2] در خلال دوره طولانى سه سدهاى حكومت عثمانى
كه محروم از حقوق اجتماعى بود، توضيح داد. جبلعاملىها در پى دادن شهيدى ديگر ( زينالدّين « الشّهيد الثّانى » در اوايل سده هفتم، در استانبول به دست دولت عثمانى كشته شد ) طبيعتآ براى راهنمايى و ارشاد به عراق و