معنای هنر شیعی-ج1-ص161
وقايع مصيبتآميز كربلا هستند، اجرا مىكند. شبيه اين شكل از نمايش، « مرثيه » يا « نوحه » ( nefes ) و ديگر شكلهاى ادبى هستند كه واقعه غمانگيز كربلا را در خاطر زنده مىكنند و در تجمعات ماه محرّم به گونه نمايشى با ادا و حركت، صداى بلند و موزون و سوزوگداز نقل يا از روى متن خوانده مىشود و، در ضمن آن حاضران مجلس با گريه بر شهيدان كربلا و لعنت بر قاتلان حسين، مرثيهخوان را همراهى مىكنند .[1]
تاكنون، خارجيان بسيارى، از نزديك شاهد دستهروىها و ديگر نمايشهاى ماه محرّم جامعه ايرانيان در استانبول بودهاند و شرح روشن و مفصّلى از آنها به دست دادهاند. به غير از استانبول، در ديگر شهرهاى تركيه، از جمله قارص، شيعيان در صفوف منظم درحالىكه مراثىِ حديقهالسّعداى فضولى بغدادى را همراه با فريادهاى « شاخسى، واخسى » مىخوانند به سوى مسجديوسف پاشا حركت مىكنند.
در 1886 ـ كه روسها قارص را در اشغال خود داشتند اين مسجد را همراه با دسته موزيك (= موسيقى ) در اختيار شيعيان قرار دادند تا با نواختن غمنوا به جمعيت شيعيان در مراسم سوگوارى كمك كنند .[2]
در سرتاسر آناتولى، بهويژه در ميان پيروان فرقه بكتاشى [3]، و علويان
روستايى شعائر و عقايد مختلفى معمول است. در سوگوارىهاى اين