پایگاه تخصصی فقه هنر

معنای هنر شیعی-ج1-ص75

نيست، از جمله قراردادهاى نقاشى قديم و در قالب نماد قدّيسان آن‌ها باقى مانده است .[1]

« تكيه » يكى از شگفت‌انگيزترين صوَر معمارى ايران عهد قاجار است. هم‌سنگ تكيه، پيدايى نمايش‌هاى بى‌شمار واقعه حزن‌انگيز كربلا در عهد قاجار، آن هم بدون سابقه در نقاشى، است. اگر ظهور تعزيه در سده نوزدهم نمى‌بود، تصور تكامل تعزيه در گذشته و احتمالا حال، واقعآ دشوار مى‌نمود. با وجود اين، به رغم اين واقعيت كه تعزيه به طرز فكر عوام درباره نمايش انسان تأثيرى چندان ژرف نهاد كه مايه الهام مظاهر جديد هنر ايرانى گرديد. هم « تكيه » و هم نقاشى كربلا به منزله تكامل طبيعى و ساده صوَر بسيار قديم مذهب تشييع بودند. بدين‌سان، آنچه براى هنرها تا حدودى انقلابى به نظر مى‌رسد تنها تكرار و توالى اندوه براى شهيدان و در نهايت، اقرار آشكار شيعيان به ديانت است .[2]

برخى از اين شمايل‌نگارى‌ها و نقاشى‌هاى قهوه‌خانه‌اى كه از اواخر دوره صفوى رايج شد، به پنجره‌هاى آهنى ديوار زيارت‌گاه‌ها آويخته شد و مورد احترام مردم بود. نمونه‌هايى از اين شمايل‌نگارى‌ها را هنوز مى‌توان در اصفهان، كاشان و شهرهاى ديگر در امام زاده‌ها يافت. مردم اين تمثال‌ها را به دليل احترام و بزرگداشت، بالاتر از تصاوير شاهان مى‌گذاشتند.

نقاشى قهوه‌خانه‌اى نوعى نقاشى عاميانه و روايى با تكنيك رنگ و روغن است كه گاهى با مضامين مذهبى به ويژه موضوعات كربلايى را در

  1. 1. . همان، ص 111.
  2. 2. . تعزيه: آيين و نمايش در ايران/ تعزيه و هنرهاى آن، ص 111 ـ 112.