پایگاه تخصصی فقه هنر

معنای هنر شیعی-ج1-ص60

1. دوره ايلخانيان و تيموريان

تأمّل در نگاره‌هاى نُسخ خطّىِ گوناگونى چون: جامع التواريخ رشيدالدّين، آثار الباقيه بيرونى، كليله و دمنه عنصر المعانى نصراللّه منشى، حيره الابرار نوايى، خمسه نظامى و معراج نامه كه با موضوعات مذهبى و با گرايش شيعى، پرداخته شده‌اند، براى مطالعه پيشينه‌هاى معناگرايىِ هنر شيعى از اهميت برخوردار هستند. سبك‌هاى نگارگرى كه تحت حمايت ايلخانان مغول در سده هشتم توسعه يافته بود، در حكومت تيموريان با عناصر شيعه در آميخت و در آن حل شد.

در اين آثار در كنار تصاويرى از پيامبر اسلام حضرت محمد صلی ‎ الله ‎ علیه ‎ وآله و وقايع مهمِّ حيات ايشان مثلِ معراج ،[1] تصاويرى نيز از حضرت على علیه ‎ السلام آورده‌اند.

در اين نگاره‌ها نقش على علیه ‎ السلام به عنوان اوّلين قهرمان پيكارهاى جامعه اسلامى مورد تأكيد قرار گرفته است .[2] در نگاره معراج موجود در

كتاب‌خانه موزه توپ قاپى استانبول، متعلق به خمسه نظامى تاريخ به 845ق، نمونه ديگرى از سفر شبانه پيامبر صلی ‎ الله ‎ علیه ‎ وآله به صورت حلقه‌اى طلايى‌رنگ تصوير شده كه نام شاهرخ بر آن نوشته شده است. اطراف اين

  1. 1. . در قرآن، اسراء، آيه ا و نجم، آيات 12 تا 18؛ آشكارا به معراج (مقدس‌ترين سفر شبانه پيامبر، ازمسجدالحرام به مسجدالاقصى و آسمان‌ها) پرداخته‌اند؛ ر.ك: جعفر سبحانى، فروغ ابديت، ج 1،ص 379 ـ 380.
  2. 2. . priscilla soucek An ilustrated manuscript of al- Biruni ، s chronology ofAncient Nations ، the scholar and the saint ، py . chelkowski ، ed ، New york ،1975 ، pp. 103 – 168.