معنای هنر شیعی-ج1-ص40
ايران به كمال رسيد. به علت توجه خاصِّ سلاطين صفوى به ائمه اطهار، بناهايى در نقاط مختلف ايران و عراق براى آرامگاه امامان و امامزادهها ساخته شد؛ از جمله در كربلا، نجف، كاظمين، سامره، مشهد و قم.
در اصفهان و شهرهاى ديگر ايران يادگارهاى بسيارى نيز از پادشاهان صفوى به يادگار مانده كه از آن جمله تعميراتى است كه در زمان شاه اسماعيل صفوى، در مسجد جامع عتيق اصفهان در سال 918 صورت گرفت. در كتيبه محراب صفّه با ياد از اين تاريخ، كتيبههاى شيعى با اين عبارت آمده است: « ﴿لا اله اِلّا اللّه محمّد رسولاللّه علىّ ولىّ اللّه حَقّا » ﴾ و نيز شعر « ﴿ناد عَلِيّآ مَظْهر العَجائِب …» ﴾ كه مورد علاقه قزلباشان شيعه بود.
شاه عباس در سال 1022 به كار توسعه صحنها و بناى درگاههاى ورودى تازه به حرم پرداخت و براى قدمگاه امام رضا علیه السلام در نيشابور نيز عمارتى بنا كرد. كتيبه بناهاى صفوى شامل آيات، روايات و شعائر شيعى است؛ شعائرى چون: اسماءِ الهى، شهادتَيْن، اسماى پنج تن، دوازده امام و نام على علیه السلام و فاطمه 3. هنرمندان اين دوره با تركيب اسم امام على علیه السلام و اللّه و محمد صلی الله علیه وآله، نزديكى معنوى امام به ذات احديت و رسولاللّه را نُمودهاند. يا خواستهاند بيان كنند هر كس به على دست يافت، به خدا و پيامبر او دست يافته است. كلمه على در آثار تاريخى اين دوره فراوان به چشم مىخورد. تركيب اسم على گاهى بسيار پيچيده و ظريف و معنادار مىشود و به صورت نقوش در مىآيد كه كلمه على را به صورت يكسان و به حالت تيره و سفيد نشان مىدهد. نقوشى كه در يكديگر محو مىشوند و حضور ماورايى و فناناپذيرى آن حضرت علیه السلام را بيان مىكنند.