امام علی و علم و هنر-ج1-ص168

و درود خدا بر او فرمود: به رگهاي دروني انسان پاره گوشتي آويخته که شگرف ترين اعضا دروني اوست، و آن قلب است، چيزهايي از حکمت، و چيزهايي متفاوت با آن، در او وجود دارد.

پس اگر در دل اميدي پديد آيد، طمع آن را خوار گرداند، و اگر طمع بر آن هجوم آورد حرص آن را تباه سازد، و اگر نوميدي بر آن چيره شود، تأسّف خوردن آن را از پاي درآورد، اگر خشمناک شود کينه توزي آن فزوني يابد و آرام نگيرد، اگر به خشنودي دست يابد، خويشتن داري را از ياد برد، و اگر ترس آن فرا گيرد پرهيز کردن آن را مشغول سازد.

و اگر به گشايشي برسد، دچار غفلت زدگي شود، و اگر مالي به دست آورد، بي نيازي آن را به سرکشي کشاند، و اگر مصيبت ناگواري به آن رسد، بي صبري رسوايش کند، و اگر به تهيدستي مبتلا گردد، بلاها او را مشغول سازد، و اگر گرسنگي بي تابش کند، ناتواني آن را از پاي درآورد، و اگر زيادي سير شود، سيري آن را زيان رساند، پس هر گونه کُندروي براي آن زيانبار، و هرگونه تُندروي براي آن فساد آفرين است.

فضل الاستغفار

وَقَالَ عليه السلام: عَجِبْتُ لِمَنْ يَقْنَطُ وَمَعَهُ الْإِسْتِغْفَارُ.

ترجمه: ارزش استغفار (طلب بخشش از خدا)

و درود خدا بر او فرمود: در شگفتم از کسي که مي تواند استغفار کند و نااميد است.

قال کميل بن زياد: أخذ بيدي أميرالمؤمنين علي بن أبي طالب عليه السلام، فأخرجني إلي الجبّان، فلما أصحر تنفس الصّعَداء، ثم قال: و قال عليه السلام: يَا کُمَيْلُ بْنَ زِيَادٍ، إِنَّ هذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ، فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا، فَاحْفَظْ عَنِّي مَا أَقُولُ لَکَ:

ترجمه: حکمت 147

و درود خدا بر او فرمود: (کميل بن زياد مي گويد: امام دست مرا گرفت و به سوي قبرستان کوفه برد، آنگاه آه پردردي کشيد و فرمود:)

اي کميل بن زياد! اين قلب ها ظرفهايي هستند، که بهترين آنها نگاهدارنده ترين آنهاست، پس آن چه را مي گويم نگاهدار.

النَّاسُ ثَلَاثَةٌ: فَعَالِمٌ رَبَّانِيٌّ، وَمُتَعَلِّمٌ عَلَي سَبِيلِ نَجَاةٍ، وَهَمَجٌ رَعَاعٌ أَتْبَاعُ کُلِّ نَاعِقٍ، يَمِيلُونَ مَعَ کُلِّ رِيحٍ، لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ، وَلَمْ يَلْجَؤُوا إِلَي رُکْنٍ وَثِيقٍ.

ترجمه: اقسام مردم (مردم شناسي)