امام علی و علم و هنر-ج1-ص158

وَرَجُلٌ ثَالِثٌ، سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلم شَيْئاً يَأْمُرُ بِهِ، ثُمَّ إِنَّهُ نَهَي عَنْهُ، وَهُوَ لَا يَعْلَمُ، أَوْ سَمِعَهُ يَنْهَي عَنْ شَيْ ءٍ، ثُمَّ أَمَرَ بِهِ وَهُوَ لَا يَعْلَمُ، فَحَفِظَ الْمَنْسُوخَ، وَلَمْ يَحْفَظِ النَّاسِخَ، فَلَوْ عَلِمَ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ لَرَفَضَهُ، وَلَوْ عَلِمَ الْمُسْلِمُونَ إِذْ سَمَعُوهُ مِنْهُ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ لَرَفَضُوهُ.

ترجمه: نا آگاهاني که حديث شناس نيستند

و سومي شخصي که شنيده پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم به چيزي امر فرمود، سپس از آن نهي کرد و او نمي داند، يا شنيد که چيزي را نهي کرد، سپس به آن امر فرمود و او آگاهي ندارد، پس نسخ شده را حفظ کرد ولي ناسخ را نمي داند، اگر بداند که حديث او منسوخ است ترکش مي کند، و اگر مسلمانان نيز مي دانستند روايت او نسخ شده آن را ترک مي کردند.

وَآخَرُ رَابِعٌ، لَمْ يَکْذِبْ عَلَي اللَّهِ، وَلَا عَلَي رَسُولِهِ، مُبْغِضٌ لِلْکَذِبِ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ، وَتَعْظِيماً لِرَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلم وَلَمْ يَهِمْ، بَلْ حَفِظَ مَا سَمِعَ عَلَي وَجْهِهِ، فَجَاءَ بِهَ عَلَي مَا سَمِعَهُ، لَمْ يَزِدْ فِيهِ وَلَمْ يَنْقُصْ مِنْهُ، فَهُوَ حَفِظَ النَّاسِخَ فَعَمِلَ بِهِ، وَحَفِظَ الْمَنْسُوخَ فَجَنَّبَ عَنْهُ، وَعَرَفَ الْخَاصَّ وَالْعَامَّ، وَالُْمحْکَمَ وَالْمُتَشَابِهَ، فَوَضَعَ کُلَّ شَيْ ءٍ مَوْضِعَهُ.

ترجمه: حافظان راست گفتار

دسته چهارم، آن که نه به خدا دروغ مي بندد و نه به پيامبرش دروغ نسبت مي دهد، دروغ را از ترس خدا، و حرمت نگهداشتن از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم دشمن دارد، در آن چه از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم شنيده اشتباه نکرده، بلکه آن را با تمام جوانبش حفظ کرده است، و آن چنانکه شنيده بدون کم و کاست نقل مي کند، پس او ناسخ را حفظ و به آن عمل کرد، و منسوخ را حفظ و از آن دوري جست، خاص و عام، محکم و متشابه، را شناخته، هر کدام را در جاي خويش قرار داده است.

وَقَدْ کَانَ يَکُونُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلم الْکَلَامُ لَهُ وَجْهَانِ: فَکَلَامٌ خَاصٌّ، وَکَلَامٌ عَامٌّ، فَيَسْمَعُهُ مَنْ لَا يَعْرِفُ مَا عَنَي اللَّهُ، سُبْحَانَهُ، بِهِ، وَلَا مَا عَنَي رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلم فَيَحْمِلُهُ السَّامِعُ، وَيُوَجِّهُهُ عَلَي غَيْرِ مَعْرِفَةٍ بِمَعْنَاهُ، وَمَا قُصِدَ بِهِ، وَمَا خَرَجَ مِنْ أَجْلِهِ.

وَلَيْسَ کُلُّ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلم مَنْ کَانَ يَسْأَلُهُ وَيَسْتَفْهِمُهُ، حَتَّي إِنْ کَانُوا لَيُحِبُّونَ أَنْ يَجِي ءَ الْأَعْرَابِيُّ وَالطَّارِئُ، فَيَسْأَلَهُ(عليه السلام) حَتَّي يَسْمَعُوا، وَکَانَ لَا يَمُرُّ بِي مِنْ ذلِکَ شَيْ ءٌ إِلَّا سَأَلْتُهُ عَنْهُ وَحَفِظْتُهُ فَهذِهِ وُجُوهُ مَا عَلَيْهِ النَّاسُ فِي اخْتِلَافِهِمْ، وَعِلَلِهِمْ فِي رِوَايَاتِهِمْ.