امام علی و علم و هنر-ج1-ص86

استفاده هاي فراواني مي کنند، چون به اين حقيقت رسيده اند که آنچه در جان و دل و فکر و قلب آدمي است بگونه اي خود را در دست وزبان ورفتار ظاهري نشان خواهد داد و نيکو گفت:

«از کوزه همان برون تراود که در اوست»

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در چهارده قرن قبل، اين حقيقت روشن «رفتار شناسي» را توضيح داده اند:

ما اَضْمَرَ اَحَدٌ شَيْئَاً إِلاَّ ظَهَرَ فِي فَلَتَاتِ لِسانِهِ وَ صَفَحاتِ وَجْهِهِ

«کسي چيزي را در درونش پنهان نمي کند مگر آنکه آن چيز خود را زبان و حالات چهره اش آشکار مي سازد» [184] .

امام علي عليه السلام در چهارده قرن پيش، هم به بيماري رواني اشاره فرمود و هم راه درمان را معرّفي کرد که:

اِنَّ هذِهِ الْقُُلوب تَمَلُّ کَما تَمَلُّ الاءَْبْدانُ فابْتَغوُا لها طَرائِفُ الحِکَم

«همانا اين قلب ها افسرده مي شوند چنان که بدن ها خسته و افسرده مي شوند، پس براي درمان افسردگي روح ازسخنان حکمت آميز و زيبا استفاده کنيد» [185] .

که امروزه با گوش دادن سخنان اخلاقي، عرفاني، پند واندرزهاي حکيمانه، تلقين با عبارات حساب شده،درمان افسردگي روح، تحقّق مي يابد که فرمود:

انَّ کلامُ الحُکماء اذا کان صواباً کان دواءً [186] .

«همانا سخنان دانشمندان اگر درست باشد داروي شفا بخش است.»

بسياري، نيازها ونيازمنديهاي يتيمان را از ديدگاه امور مادّي مي نگرند، که بايد داراي مسکن و همسر و لباس و تغذيه مناسب شوند.

امّا حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام به همان اندازه اي که به احتياجات مادّي و جسمي يتيمان فکر مي کرد،

به رفع نيازها و کمبودهاي رواني آنها نيز مي انديشد.

تا دچار عقده هاي رواني، يا کمبودهاي عاطفي نگردند.

امام علي عليه السلام يتيمان را دور خود جمع مي کرد، و با انواع بازي ها، و صداي تقليدي از گوسفند آنها را مي خنداند،

روزي يتيمان رابه منزل آورد، و خواست به آنها عسل بخوراند، انگشتان خود را مي شست، و با انگشتان خود عسل دردهان يتيمان مي گذارد که دو نوع شيريني را بچشند؛

شيريني عسل

و شيريني از دست پدر گرفتن [187] .

گرچه افراد ناآگاه به حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام اعتراض مي کردند، که اين کارها در شأن شما نيست.

امّا امام علي عليه السلام به نکات ظريفي توجه مي کرد که امروز در

علم روانشناسي

روانشناسي کودک

و روانشناسي تربيتي

بسيار مورد توجّه است.

زيرا روانشناسان مي گويند:

علل بزهکاري فرزنداني که پدر يامادر را از دست دادند کمبودهاي عاطفي است.