آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص288

هم متنی در خور توجه بسیار است. از آن حیث که متن نهج البلاغه درگفتمان شفاهی عرب پدید آمده است و نام خطبه بر آن اطلاق می شود، به واسطه دو ویژگی عمده آن متنی عالی و باشکوه است؛ این دو ویژگی اساسی در خطبه آن است که هم از حیث زبانی باید در اوج فصاحت و شیوایی و استواری زبانی باشد و هم در هدفی که دارد، یعنی اقناع مخاطب تأثیرگذار باشد. آنچه در متن نهج البلاغه با آن مواجه هستیم، به کارگیری زبان و سبک های زبانی و بلاغت متکلم است که موجب رضایتمندی هر شنونده و خواننده ای می گردد.

آن چه در این پژوهش به آن پرداخته شده است، مهم ترین و اساسی ترین ویژگی یک متن ادبی، یعنی آفرینش هنری و در رأس آن تصویر هنری است. حاصل این پژوهش از این منظر به قرار زیر است:

1. متن نهج البلاغه به واسطه دارابودن ویژگی های ادبی و عوامل تشکیل دهنده یک متن ادبی به شعر نزدیک شده است.

2. از میان عوامل زیباکننده یک متن تصویر نقش عمده ای ایفا می کند و بهترین ابزار برای انتقال معنا به ذهن مخاطب است. نهج البلاغه نیز سرشار از تصویرهای هنری است.

3. در نهج البلاغه از تمام مؤلفه های تصویر از جمله واقعیت، خیال، زبان، عاطفه و موسیقی استفاده شده است.

4. تشبیه به عنوان ابزار تصویرگری در متن نهج البلاغه نقش بنیادینی دارد.

5. موسیقی از اجزای ناگسستنی متن نهج البلاغه است حضرت علی عليه السلام از گونه های مختلف آن مثل موسیقی بیرونی، موسیقی درونی، موسیقی متداخل، موسیقی تقابل، موسیقی تکرار، موسیقی ضرباهنگ و توازن بسیار بهره برده است.

6. از ویژگی های این متن به کارگیری عنصر پایان بندی است که یکی از ابزارهای تأثیرگذار بر ذهن مخاطب است.