آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص281

به کسی نمی دهد؛ دروغگویی است خیانتکار؛ منکری است حق ناشناس؛ ستیزه جویی است کج رو؛ دور کننده ای بی قرار ».

علاوه بر اینکه ویژگی های انسانی به دنیا مفهوم انتزاعی بخشیده است، از حیث موسیقی و آهنگ هم متن به واسطه وجود سجع بین واژگان « العنون، الحرون، الخؤون و الجحود و الکنود و العنود و الصدود و الحیود و المیود » زیبا شده است.

حضرت در تشبیه مفهوم انتزاعی نماز به طوفان که موجب ریزش گناهان می شود و به سان طوفانی که برگ خزان را به زمین می ریزد، می فرماید: « إنّهَا لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الوَرَقِ وَ تُطلِقُهَا إطلاقَ الرِّبَقِ :^[1] نماز همانند ریختن برگ درخت گناهان را فرو می ریزد و بند گناهان را می گشاید ».

تصویر و جهان آدمی

در نهج البلاغه تصویرهای برگرفته از جهان آدمی فراوان است. این تصویرها یا بیان ویژگی های ظاهری اوست یا ویژگی های درونی. طبیعی است که این ویژگی ها در جایگاه مشبه به قرار می گیرند و اموری به آنها تشبیه می شود. از جمله تشبیه های زیر:

تشبیه مردم زمانه به زن باردار

« یَا أهلَ العِراقِ فَإنّمَا أنتم کَالمَرأةِ الحَامِلِ حَمَلَت، فَلمَّا أتَمَّت أملَصَت وَ مَاتَ قَیَّمُها وَ طَالَ تَأَیُّمُهَا وَ وَرِتَها أبعَدُها :^[2] ای مردم عراق، شما چون زنی آبستن هستید که چون مدت بارداری وی به سر آید، بچه خود مرده بزاید و