آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص264

زبان

از عناصر مهم در شکل گیری تصویر، عنصر زبان است. همه آنچه در یک متن نقش آفرینی می کند؛ در زبان تجلّی می یابد. زبان هم ابزار انتقال اندیشه است و هم احساس و آنچه در آن از اهمیّت ویژه ای برخوردار است، گزینش واژه است. واژگان هستند که بار اصلی بیان اندیشه و احساس گوینده یا نویسنده را بر دوش می کشند و این مهم در متن نهج البلاغه از جایگاه ویژه ای برخوردار است که به آن پرداخته شده و در این قسمت در بحث تصویر نیز به آن پرداخته می شود.

عاطفه

مهم ترین خاستگاه تصویر، عاطفه گوینده یا نویسنده است. عاطفه نیز کارکردی دوسویه دارد؛ هم عامل آفرینش هنری در متن است که توسط صاحب متن جوشش می کند و هم به واسطه تصویر و عوامل تصویرساز، موجب برانگیختن عاطفه مخاطب می گردد. عاطفه سرشار امام عليه السلام در نهج البلاغه در شکل گیری تصاویر هنری آن بسیار تأثیرگذار است. شکوه ها و شکایت ها و نجواهای امام عليه السلام، خشم ها و خشنودی ها همه از عوامل مهم عاطفی در شکل گیری متن نهج البلاغه بوده اند. آنجا که از یارانش شکوه می کند یا آنجا که از فریب کاری های دشمنان به خشم می آید، عاطفه طوفانی حضرت عليه السلام مهم ترین عامل شکل گیری تصویر هنری است.

موسیقی

موسیقی در متون نهج البلاغه، چنان که اشاره کردیم، در شکل گیری تصویر