آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص260

جناس هم در آهنگ و موسیقی کلام نقش دارد و هم در تولید معنا. این ویژگی را در سخنان امام عليه السلام ملاحظه کردیم که بر مبنای پیوستگی آهنگ و معنا استوار است. این متون چنان هستند که باید معیاری برای سنجش دیگر متون و قاعده و مبنایی برای بازشناسی قواعد زیبایی شناسی متن گردند. پیوستگی لفظ و معنا و موسیقی مضمون در متن نهج البلاغه آن را به متنی بی بدیل تبدیل کرده است. آنچه ذیلاً در تعریف مبانی ادبی و زبان شناختی جناس می آید، همان است که در متن نهج البلاغه یافت می شود:

درواقع جناس از یک سو در کلام موسیقی ایجاد می کند و از سوی دیگر سبب تداعی معانی مختلف یک لفظ واحد می شود؛ درنتیجه به گسترش تخیل و ایجاد کشش و جلب توجّه شنونده می انجامد و این از عوامل پایداری زیبایی و هنر است؛ زیرا زیبایی و فخامت در سخن از دو سرچشمه جاری می شود: یکی آنچه مربوط به آهنگ و طنین واژه هاست و دیگر آنچه به نیروی لذّت زای تداعی معانی مربوط می شود و بی دلیل نیست که زبان شناسان هر واحد بیانی را مولد سه مشخصه صوتی ( Fhonetique ) معنایی ( Semantique ) و گرامری ( Porometer ) می دانند .^[1]