پایگاه تخصصی فقه هنر

آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص239

قَد تَحَیَّرت مَذَاهِبُها راه هایش همه سرگردانی

وَأعجَزَت مَهَارِبُها و گریزگاهایش بی سرانجامی است

وَ خَابَت مَطالبُها و خواسته هایش مایه نومیدی است؛

فَأسلَمَتهُم المَعَاقِلُ پناهگاهش اهل خود را تسلیم مرگ می کند

وَ لَفَظَتهُمُ المَنازِلُ و منازلش ساکنانش را بیرون می افکند

وَأعیَتهُمُ المَحَاوِلُ و چار ه اندیشی ها دل تنگشان می سازد.

فَمِن ناجٍ مَعقُور بعضی رهاشده ای زخم برداشته اند

وَ لَحمٍ مَجزُورٍ و مجروحی پاره پاره تن

وَ شِلوٍ مَذبُوحٍ عده ای با جسدی بی سر

وَ دَمٍ مَسفُوحٍ و دسته ای با خونی ریخته شده.

هیَهاتَ هَیهاتَ هیهات هیهات

قَدفَاتَ مَا فَاتَ از دست شد، هر چه شد

وَ ذَهَبَ مَاذَهَبَ [1] و رفت، آنچه رفت ».

این خطبه دارای ریتم های متعددی است که در هر بند تغییر می کند که مهم ترین کارکرد این تغییر و تنوع، ایجاد نشاط و پویایی در مخاطب است که موجب می شود، احساس کند با متن تازه ای روبروست و درنتیجه بهتر به آن گوش دهد. ویژگی های موسیقایی این متن به شرح زیر است:

● ریتم ناشی از انباشت آواها. مثل حرف باء در این کلمات: « خالب، حالب، محروب، مسلوب، حرب، سلب، نهب، عطب و ذهب ».

● تکرار حرف نون: « العنون، الحرون و الخؤون …».

● تکرر حرف دال: « الجحود، الکنود، العنود، الصدود، الحیود، المیود ».

  1. 1. . همان، خ191.