آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص232
« وَالّذِی بَعَثَهُ بِالحَقّ لَتُبَلبَلُنَّ بَلبَلَةً وَ لَتُغَربَلَنَّ غَربَلَةً وَ لَتُسَاطُنَّ سَوْطَ القِدرِ؛ حَتَّی یَعُودَ أسفَلُکُم أعلَاکُم وَ أعلاکُم أسفَلَکُم وَ لَیَسبِقَنَّ سابِقُون کَانوا قَصَّرُوا وَ لَیُقَصِّرَنَّ سَبّاقُونَ کَانُوا سَبقُوا :[1] سوگند به کسی که محمد را به حق گسیل داشت، هرآینه با همدیگر درآمیخته و غربال می شوید تا صالح از فاسد جدا گردد یا همانند دانه هایی که در دیگ می ریزند، تا چون به جوش آید، زیروزبر شوند؛ پس ذلیل ترین شما بالاترین شما شود و بالاترینتان، پست ترینتان. واپس ماندگانتان پیش افتند و پیشی گرفتگانتان وا پس رانده شوند ».
در این خطبه « اسفل و اعلی » و « اعلی و اسفل » در تقابل جهتی قرار دارند؛ البته این کلمات متقابل کنایه از انقلاب و برهم زدن موازین و معیارهای جامعه است و این کنایه در تجسّم بخشیدن معنای ذهن با واژگان حسّی مشارکت دارد؛ چون ذهن تحریک می شود تا در پی آن، معنای پنهان در ورای این تصویرهای حسّی بر آید. این خطبه علاوه بر عنصر تقابل از عنصر تکرار نیز بهره برده که بر موسیقی و آهنگ آن افزوده است. این حروف با بسامدهای زیر آمده اند:
|
حرف |
بسامد |
واژگان |
|
ل |
19 بار |
الذی، الحق، لتبلبلن، بلبله، لتغربلنّ، غربلة، لتساطنّ، القدر، اسفلکم، اعلاکم، اعلاکم، اسفلکم، لیسبقنّ، لقصّرنّ. |
|
ب |
12 بار |
بعثه، بالحق، لتبلبلنَ، لتغربلنْ، غربله، لیسبقن، بلبله، سابقون، سبّاقون، سبقوا.
|
|
س |
18 بار |
لتساطن، سوط، اسفلکم، اسفلکم، لیسبقن، سابقون، سباقون، سبقوا. |
|
و |
13 بار |
والذی، ولتعزبلنَ، ولتساطنَ، سوط، یعود، ولیسقنّ، سابقون، کانوا، قصروا، ولیقصّرن، سباقون، کانوا، سبقوا. |
|
ن |
14 بار |
لتبلبلنّ، لتغربلنّ، لتساطنّ، لیسبقنَ، سابقون، کانوا، لیقصّرن، سباقون، کانوا. |
|
تنوین |
2 بار |
بلبلةً، غربلةً. |
|
ق |
8 بار |
بالحق، القدر، لیسبقنَ، سابقون، قصروا، لیقصَرن، سبّاقون، سبقوا. |