آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص208

گوینده در گزینش واژه دقّت بالایی را به کار بسته است و نمی توان واژه ای را از متون نهج البلاغه حذف کرد یا واژه دیگری را جانشین نمود. در سبک شناسی در تبیین سبک یک اثر به این موارد توجّه می شود: 1. گزینش واژگان؛ 2. نظم؛ 3. آهنگ؛ 4. گسترش؛ 5. تصویر .^[1]

در مسئله گزینش واژه که با بحث ترادف ارتباط می یابد، در نهج البلاغه از میان واژگان محتملی که هم معنا یا شبه هم معنا با آن واژه باشند، یکی آگاهانه انتخاب شده است. این دقّت و گزینش تنها در ارتباط واژگان با مفاهیم رخ نداده است؛ بلکه رعایت موسیقی متن نیز مورد نظر بوده است؛ مثلاً در این عبارت: « ونَصَب لِلنّاسِ أشراکاً مِن حَبائلِ غرورٍ وَ قولٍ زور :^[2] بر سر راه مردمان دام های فریب گسترده و سخنان باطل گوید ».

واژه مورد نظر « زور » است که آن را مترادف « کذب » گرفته اند. گزینش این واژه به دو جهت بوده است؛ یکی همسان نبودن فضای این دو به طور کامل و دیگری رعایت موسیقی کلام. اولاً تفاوت « زور » با « کذب » آن است که « زور » دروغی است که ظاهری آراسته به خود گرفته و گمان برده شود که درست است ؛^[3] از طرف دیگر انتخاب این واژه برای رعایت تکرار و نظم و موسیقی است که از دیگر عوامل انسجام ساز متن هستند و در جای خود بررسی خواهد شد.

پایان بندی

اصطلاح « Ending » در حوزه شعر به کار می رود و آخرین بیت غزل و