آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص199

توسط شخصی غیر از گوینده آن گردآوری شده و گردآورنده، آن را بر اساس یافته های خویش در سه حوزه خطبه ها، نامه ها و حکمت ها دسته بندی کرده است، از حیث سبک شناختی متن این گفته ها از انسجام و استواری فوق العاده ای برخوردار است. در دانش سبک شناسی تلاش می کنند، ساختار یک متن را بر اساس واژگان، جملات و اندیشه بررسی کنند تا به سبک متن دست یابند. سید رضی مبنای گزینش سخنان امام عليه السلام را فصاحت و بلاغت می داند؛ البته این بدان معنا نیست که به معنا و محتوا عنایت نداشته است. از حیث بررسی ساختار و سبک نهج البلاغه که خود سید رضی آن را شیوه و معیار بلاغت نامیده است، متن نهج البلاغه از حیث ساخت و سبک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

در سبک شناسی متن به گزینش واژگان، ساخت های نحوی و جنبه های زیبایی شناختی آن توجه می شود. اما آنچه مهم است، پیوند میان ساخت و محتوای متن است که همراه با نوآوری و نشانه تشخّص و فردیّت گوینده یا نویسنده باشد که این امر در سبک شناسی اهمیّت ویژه ای دارد. نکته مهم دیگر در سبک شناسی، غیر از مواد یادشده، توجه به بافت و موقعیّت است که موجب می شود، گوینده یا نویسنده سخن خود را مطابق با آن بیان کند. بافت و موقعیت را می توان به دو نوع تقسیم کرد: 1. بافت زبانی؛ 2. بافت موقعیّت.

در بافت زبانی به پیوند عبارات و جملات با قبل و بعد آن توجّه می شود که در درک متن از اهمیّت ویژه ای برخوردار است؛ امّا بافت موقعیّت که فضای حاکم بر یک گفتمان را تشکیل می دهد، می تواند از عناصر و اجزای زیر تشکیل شود:

1. تولیدکننده سخن ( فرستنده، گوینده، سخنران ).

2. دریافت کننده سخن ( مخاطب، خواننده، شنونده ).