آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص176

محسوس و مادی، رساندن پیام اصلی متن یعنی توجه دادن به آخرت است. این نشانه های زبانی موجب می شود، اندیشه و معنا و پیام متن زیباتر گردد و در ذهن مخاطب بهتر جای گیرد.

دو فعل « تخففوا تلحقوا » نقش اساسی در ظهور پدیده ایجاز ایفا می کنند. ساخت شرطی این جمله تفصیل مطالب قبلی را به ایجاز بیان می کند و مطالب احتمالی و ناگفته متن را در ادامه نیز کوتاه می کند؛ علاوه بر این تکرار حرف فاء ( 3 بار ) در یک فعل به دلیل آهنگ ملایم و آرامی که دارد، با معنای متن که سبکی و آرامی است، تناسب دارد. واژگان به کاررفته در این متن همگی در خدمت معنایی هستند که بر سبکی و رسیدن به مقصود دلالت دارند و آن معنای مهم که می توان از آن بسیار سخن گفت، به شیوه ایجاز بیان شده است. کلمه « ساعة » که آنها را به پیش سوق می دهد، گویی به منزله ساربانی است که گله ها را به پیش می راند و این شتاب نیز بر فشردگی متن کمک می کند؛ لذا درباره چنین کلامی گفته اند: « اگر پس از کلام خداوند و رسول صلي الله عليه و اله با هر کلامی سنجیده شود، هرگز کلامی برتر از آن شنیده نشده است ».^[1]

نمونه دیگر متن زیر است: « أیُّهَا النَّاسُ لَاَتستَوحِشُوا فِی طَریقِ الهُدَی لِقِلّةِ أهلِه؛ فَإنّ النَّاسَ قَدِ اجتَمَعُوا عَلی مَائدَةِ شَبعُها قَصیرٌ وَ جوعُها طَویلٌ …:^[2] ای مردم، در راه هدایت اگر رهروانش اندک اند، بیم مدارید که مردم بر سفره ای نشسته اند که سیرشدن از آن اندک است و گرسنگی طولانی در پی دارد ».

معنایی که گوینده این کلام در پی القای آن است، سفارش و راهنمایی کردن مخاطبان است به برگرفتن راه درست و توجّه نکردن به کمی تعداد رهروان آن. حضرت عليه السلام برای تبیین معنا به بیان علت این سفارش