آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص168

روزگاری خواهد آمد که در آن هیچ چیز پنهان تر از حق و هیچ چیز آشکارتر از باطل نیست و دروغ بستن به خدا و پیامبرش از هر چیز بیشتر رواج دارد؛ کالایی در نزد مردم آن زمان کسادتر از قرآن نیست، اگر آن را چنان که باید بخوانند و باز کالایی پرسودتر از قرآن نخواهد بود، اگر معنایش را تحریف کنند. در سراسر بلاد چیزی بدتر از معروف و بهتر از منکر نباشد؛ بنابراین قرآن و اهل قرآن در میان مردم اند، اما بین مردم نیستند؛ با مردم اند و با مردم نیستند؛ زیرا گمراهی و هدایت را با هم سازگاری نیست؛ هرچند در کنار هم آیند، آن قومِ در جدایی متحد، از جماعت خود را به یک سو کشند؛ گویی آنها پیشوای قرآن اند، نه قرآن پیشوای آنها ».

متن در باب خبر از آینده است و آمدن کلمه « زمان » به صورت نکره، نامحدودبودن آن را تعیین می کند؛ امّا با بیان ویژگی های آن زمان باز و نامحدود توسط امام عليه السلام می توان آن را در هر زمانی احساس کرد. از حیث زیبایی شناسی و آفرینش هنری، خطبه با تکیه بر عنصر تضاد زیبا می شود. تضاد در این متن با تضاد در سطوح واژگان و جمله و ساخت های اسم تفصیل، به موسیقی کلام افزوده است. تضاد در این متن در این سطح ها آمده است:

1. تضاد معنایی؛

2. تضاد ساختی که در سه سطح زیر است:

– تضاد در ساخت اسم تفضیل؛

– تضاد در ساخت های نحوی؛

– تضاد در جمله ها.

در حوزه واژگان تضادهای زیر صورت گرفته است: