آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص159

حضرت عليه السلام موضوع را با سبک تأکیدی و جمله های اسمیّه مطرح و با طباق میان « اقبض و ابسط » آن را آغاز کرده اند. درحقیقت کوفه را به لباسی تشبیه کرده اند که آن را تنگ و گشاد می کنند. حضرت عليه السلام تصویر مقابله را برای بیان دو حالت متناقض میان یاران معاویه و یاران خود به کار گرفته و می فرماید: « اجتماعهم و تفرقکم » و « الباطل و الحق » و « اداء الامانة و الخیانه » و « صلاح و فساد ».

حضرت عليه السلام در خطبه جهاد نیز که از سستی و نافرمانی یاران خود شکوه می کند، از سبک نفی در مقابله های واژگانی بهره می گیرد تا تأثیر سخن بر مخاطب بیشتر گردد. ایشان می فرماید:

« فَلَو أنّ امرَأً مُسلماً مَاتَ مِن بَعدِ هذَا أَسِفاً مَا کَان بِه مَلوُماً بَل کَان بِه عِندی جَدیراً. فَیا عَجَباً وَ إلیهِ یُمیتُ القَلبَ وَ یَجلبُ الهَمَّ مِن اجتِماعِ هؤلَاءِ القومِ عَلی باطِلِهم وَ تَفرُّقِکم عَن حَقّکُم؛ فَقُبحاً لَکُم وَ تَرحاً حِین صِرتُم غَرضاً یُرمِی یُغارُ عَلیکُم وَ لَاتُغیروُنَ وَ تُغزَونَ وَ لاتَغزوُن و یُعصَی اللّهُ وَ تَرضَون :^[1] اگر مرد مسلمانی پس از این رسوایی از اندوه بمیرد، نه تنها نباید وی را نکوهید، بلکه مرگ را سزاوار است. شگفتا، به خدا سوگند که همدست بودن این قوم با یکدیگر، با آنکه بر باطل اند و جدایی شما از یکدیگر، با آنکه بر حقیّد، دل را می میراند و اندوه را بر آدمی چیره می گرداند. وقتی می نگرم که شما را آماج تاخت وتاز خود قرار می دهند و از جای نمی جنبید، بر شما می تازند و شما برای پیکار دست دراز نمی کنید، می گویم، زشتی و خواری بهره تان باد؛ خدا را معصیت می کنند و شما بدان خشنودید ».

مقابله های فراوانی در این متن آمده است که قطعاً در انتقال معنا بر مخاطب