آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص137

و امیدداشتن به خداوند است و آغاز آن چنین است: « أَمرُه قَضاءٌ و حِکمةٌ و رِضاه أَمانٌ وَ رَحمةٌ » یا خطبه قاصعه یا خطبه ای در وصف طاووس یا نامه ای که به امام حسن عليه السلام نوشتند یا نافذ مالک اشتر.

2. خطبه های طولانی که حدود 45 – 86 سطر هستند؛ از جمله در آفرینش آدم عليه السلام یا خطبه ای با مطلع « کل شی خاضع له …» که در باب عظمت خداوندی است یا خطبه ای که با « أما بعد فأنی احذرکم الدنیا …» آغاز می شود و در باب ویژگی دنیاست یا خطبه ای در حمد و ثنای خداوند که با « الحمدلله الذی لاتدرکه الشواهد » آغاز می شود یا خطبه همام که به تفصیل به ویژگی پارسایان می پردازد یا نامه ای که حضرت به عثمان بن حنیف نوشته اند یا خطبه ای که به تفسیر آیه « ﴿ألهاکم التکاثر ﴾ . حتی زرتم المقابر » می پردازد.

3. متونی با طول متوسط 15 – 45 سطر؛ از جمله نامه ای که حضرت به شریح بن حارث قاضی نوشته اند یا خطبه ای که درباره کمیل دارند یا سخنی که خطاب به مردم بصره دارند.

4. غالب متون نهج البلاغه بین 7 – 15 سطر در نوسان هستند که معمولاً با عنوان « من کلام له عليه السلام » یا « من کلامُه و هَو یَجرِی مَجرَی الخُطبة » عنوان بندی شده اند.

تصویرگری در حوزه معنا

حقیقت و مجاز

بررسی حوزه معنا را از حقیقت و مجاز آغاز می کنیم. معنا عنصر اساسی در یک متن است و در متن ادبی همچون خطبه که سخنور در پی تأثیر و اقناع است، نقش اساسی دارد. « حقیقت » آن است که واژه در وضع استعمالی و کاربردی، به معنای اصلی خود به کار رفته باشد و « مجاز » خلاف آن است؛ پس