آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص129

4. گفتمان نظامی که به مسئله دفاع و صلح و جنگ می پردازد.

5. گفتمان اخلاقی که به رابطه بنده با خدا و زهد در دو وجه سلبی و ایجابی و نقش آن در جامعه می پردازد و دعا در آن نقشی اساسی ایفا می کند.

6. گفتمان معرفتی که به هستی شناسی، کیهان شناسی و طبیعت شناسی می پردازد.

امّا آنچه در تمام این گونه ها غلبه دارد، گفتمان خطابی است که ساختی شعرگونه به خود می گیرد. مراد از ساخت شعری یا ویژگی شعری یافتن آن است که نثر می تواند به مرتبه شعر ارتقا یابد. روشن است که موضوعات نهج البلاغه گرایش فقهی، اخلاقی، علمی، معرفتی و … دارند، امّا آنچه بر همه اینها غالب است، زبان شعری و ادبی است؛ چون آنچه یک متن را ادبی و شعری می سازد، غلبه ادبیّت متن است و ادبیّت متن به واسطه ظهور و حضور قوه خیال و کثرت تشبیهات و استعارات و مجازها در متن شکل می گیرد؛ لذا سبک نهج البلاغه به واسطۀ داشتن ویژگی های ادبی، سبک شعری نزدیک شده است؛ به همین روی تفکیک میان آنچه امر زیبایی شناختی و ادبی و شعری است و آنچه امر ایدئولوژیک و معرفتی است، یکی از پیچیده ترین مسائل زیبایی شناختی است که دانش زیبایی شناسی و نقد ادبی با آن مواجه است؛ لذا برخی بر آن اند که « گاه شخصی می تواند میان خطابه و شعر وحدت برقرار نماید و برخی هم بر این باورند که شعر و خطابه گاه به هم پیوند می خورند و حتّی فراتر از این، برآن اند که شعر همان خطبه است ».^[1]

آفرینش هنری در نهج البلاغه

آنچه این پژوهش در پی آن است، تبیین سازوکارهای آفرینش هنری و