آفرینش های هنری در نهج البلاغه-ج1-ص35

1. بررسی معنای تحت اللفظی واژه ها و جملات.

2. بررسی نقش « پیامی » یا « فراخوانی » متن؛ یعنی تأثیری که متن در شکل ویژه خود و در ارتباط با وضعیت و شرایط ویژه اش به طور معمول باید در مخاطبان بگذارد.

3. مراد جدّی متکلم؛ یعنی اینکه متکلم یا نویسنده چه مقصودی از ایجاد متن داشته است. وی می خواسته است، متن چه هدفی را برآورده سازد ؟

4. تأثیری که متن مورد نظر – قطع نظر از خواسته پدیدآورنده اش یا اشخاص دیگر – عملاً و واقعاً بر جا می گذارد .^[1]

وقتی از زبان و دلالت در یک متن سخن می رود، بیشتر ناظر بر کارکرد زبان است. مهم ترین کارکرد زبان پیام رسانی است. این کارکرد شاید بدیهی ترین کارکرد زبان باشد، اما تمام ماجرا نیست؛ زیرا زبان غیر از نقش و کارکرد پیام رسانی، کارکردهای دیگری نیز دارد. نقش آفرینش گری زبان را می توان از کارکردهای بسیار مهم آن دانست. این درست است که « ما همه چیز را به زبان می شناسیم، اما زبان را جز به زبان نمی توان شناخت ».^[2] « زبان تجسم حقیقت انسان و وجود آدمی است ».^[3] زبان دلالت خویش را از کلمه می گیرد و بر نظامی از رمزها و نشانه ها مبتنی است. نظام زبان نظامی نمادین است و برای تجزیه و تحلیل مستقل هر شیء و بیان هر یک از ویژگی ها، خصوصیت ها و روابط آن شیء، به کار گرفته می شود و شالوده این نظام رمزی که انتقال از جهانی به جهان دیگر، حتی به جهان عقلانی را امکان پذیر می سازد، « کلمه » است .^[4] زبان دارای ویژگی هایی