مبانی هنری قصه های قرآن-ج1-ص233

نمى افزايد. پس هر نتيجه اى حاصل شود، مؤمن خود را ملامت نمى كند. از همين روست كه همه شخصيّت هاى مثبت در قصّه هاى قرآن، از جمله پيامبران الاهى، همواره در تلاش و تفكّر و تدبيرند و بيش از همه بار ناملايمت ها را بر دوش مى كشند و با همين سبب هاى مادّى و معمول راه مبارزه و تكاپو را طى مى كنند. تنها در موارد ويژه، امدادهاى خاص واعجازين رخ مى نمايند و هرگز جايگزين تلاش و تدبير اين سختكوشان نمى شوند. راستى، انسان چه كم از دانه اى دارد كه از زمين سر برمى كشد و در برابر نيروهاى طبيعت مى ايستد و آزارهاى پيرامون را به جان مى خرد تا با بهره گرفتن از هرچه براى رشد او آفريده شده، بالنده گردد و سرانجام ثمر دهد؟ آيا هردانه اى سرانجام ثمر مى دهد؟ آيا بسيارى از دانه ها در آغاز يا ميان راه، از رشد و بالندگى باز نمى مانند؟ با اين حال، آيا هيچ دانه اى از باليدن و قدكشيدن مأيوس مى شود؟ ألا مَن يُرينى غايتى قبلَ مَذهبى؟ و مِن أينَ والغايات بَعد المذاهبِ؟(1) راستى، چه كسى است كه پيش از رفتنم سرانجامِ راهم را نشان دهد؟ چگونه چنين مى شود، در حالى كه سرانجام ها پس از رفتن ها هويدا مى گردند؟ نوح نهصد و پنجاه سال مردمش را به حق فرا خواند و ثمرى نديد، تا آن كه به خداى خويش پناهنده شد و خداوند، او و مؤمنان اندك را رهانيد و ديگران را هلاك ساخت . آيا اين تلاش نهصد و پنجاه ساله بيهوده بود؟ آيا علم به چنين تقديرى، نوح را از رسالت خويش بازداشت؟ آيا پيامبرانِ پس از نوح بار امانت را از دوش نهادند و سرانجام را در آغاز ديدند؟ پيام قصّه هاى قرآن در همه جا اين است: «رفتن و جوشيدن و كوشيدنِ همه چيز و همه كس در راه و بر مدار طبيعت و تكاليف طبيعى; رسيدن يا نرسيدن از مقوله اى ديگر است و از آن رسالت و هدف