مبانی هنری قصه های قرآن-ج1-ص196

بر مخاطب مى نهد; اثرى كه معمولا «كلمه» در آثار مكتوب و «صدا» و «تصوير» در آثار ديدارى ـ شنيدارىِ ما از آن برخوردارنيست.

از ويژگى هاى گفت وگو در قصّه قرآنى اين است كه با شخصيّت گفت و گوگر تناسب كامل دارد. ايمان وكفر، قوّت و ضعف، طبقه اجتماعى، و بسيارى ويژگى هاى ديگر از رهگذر همين گفت و گوها چهره مى نمايند. در مناجات كه گفت و گوى فرد با خداست و حتّى سخنِ يك فرد با خود ( = گفتمان درونى) نيز اين ويژگى ها تجلّى دارند. حتّى نوع واژه ها و تعابيرى كه در اين گفت و گوها، مناجات ها، و گفتمان هاى درونى به كاررفته اند، در تبيين ويژگى هاى شخصيّت هاو فضاسازى بسيار مؤثّرند. مثلا از ميان انواع عباراتى كه در مقام كمك خواستن از پروردگار مى توان آورد، سوز و گداز خاصّ اين عبارت كاملا برجسته است و نشان مى دهد از آنِ كسانى است كه در تنگنايى عظيم افتاده اند و چشم اميدشان از هركس و هر چيز جز خدا و لطف او بريده شده است: رَبَّنا اَفرِغْ عَلَيْنا صَبْرًا وَتَوَفَّنا مُسْلِمينَ.(1) اى پرورگار ما! بر ما شكيبايى ببار و ما را مسلمان بميران. اين سخن از آنِ جادوگرانى است كه ايمان آوردند و از فرعون و تهديدهايش به پناهگاه لطف خدا روى كردند و با حال فزع مطلق به درگاه او گراييدند.

بلاغت قرآن در همه اجزاى آن، از جمله قصّه هايش، جريان دارد. بلاغت اقتضا مى كند كه اِطناب و زياده گويىِ ناروا در كلام راه نيابد. از اين رو، گفت و گو در قصّه هاى قرآن، با همه تفاصيل و شاخ و برگ ها نمى آيد. قرآن تنها عناصر زنده،