مبانی هنری قصه های قرآن-ج1-ص154

مراد از شخصيّت در قصّه قرآنى، تنها انسان نيست. هر جاندارى كه رويدادى يا سخنى يا انديشه اى به او نسبت داده شود، شخصيّت قصّه قلمداد مى شود. از اين رو، فرشته و جن و پرنده و حشره و انسان، همه، شخصيّت هاى قصّه قرآنى به شمار مى روند. سخن را از پرندگان و حشرات آغاز مى كنيم كه در يك قصّه واحد حضور دارند: قصّه سليمان. در اين قصّه، هدهد و مورچه از شخصيّت هاى داراى نقش محسوب مى شوند.

مورچه همراهانش را بيم مى دهد كه به خانه ها بروند تا از پايمال سليمان و لشكرش در امان باشند. هدهد هم به فرمان خداوند اخبار سرزمين هايى را براى سليمان مى آورد كه وى از آن ها بى خبر است. و سليمان از خبرهاى او دچار شگفتى مى شود: وَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقالَ مالِىَ لااَرَىَ الْهُدْهُدَ اَمْ كانَ مِنَ الْغآئِبينَ . لاَُعَذِّبَنَّهُ عَذاباً شَديداً اَوْ لاََذْبَحَنَّهُ اَوْلَيَأْتِيَنّى بِسُلْطان مُبين . فَمَكَثَ غَيْرَ بَعيد فَقالَ اَحَطْتُ بِمالَمْ تُحِطْ بِه وَجِئْتُكَ مِنْ سَبَا بِنَبَا يَقين . اِنّى وَجَدْتُ امْرَاَةً تَمْلِكُهُمْ وَاُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَىء وَلَها عَرْشٌ عَظيمٌ . وَجَدْتُها وَقَوْمَها يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ اَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ . اَلاّ يَسْجُدُواللهِ الَّذى يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِى السَّمواتِ وَالاَْرْضِ وَيَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَما تُعْلِنُونَ . اَللهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظيمِ . قالَ سَنَنْظُرُ اَصَدَقْتَ اَمْ كُنْتَ مِنَ الْكاذِبينَ . اِذْهَبِ بِكِتابى هذا فَالْقِهْ اِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانْظُرْ ماذا يَرْجِعُونَ.(1) در ميان مرغان جست و جو كرد و گفت: چرا هُدهُد را نمى بينم، آيا از غايب شدگان